Trzecie wezwanie Mojżesza (Kpł 1, 1)

Wezwał Mojżesza i przemówił Bóg do niego. Takie wezwanie jest uroczyste i po raz trzeci wybrzmiało w Biblii, za każdym razem było to przed dokonaniem aktu wyjątkowego: za pierwszym razem Bóg wezwał Mojżesza ze środka krzewu gorejącego (Wj 3, 4 - link). Za drugim razem Bóg wezwał Mojżesza na szczyt góry Synaj w celu zawarcia Przymierza z Izraelem i przekazania mu Prawa Bożego (Wj 19, 4 - link). Wreszcie tutaj Bóg zamierza przekazać Mojżeszowi zasady świętości.
W drugim wezwaniu Bóg przywołał Mojżesza ze szczytu Góry Synaj, tutaj Bóg przywołał Mojżesza z Namiotu Spotkania. Nowa formuła stwierdza więc, że Mojżesz nie musi już odtąd wchodzić na szczyt Synaju, by otrzymać objawienie. Bezpośredni kontakt z Bogiem jest odtąd możliwy w Namiocie Spotkania który - jak sama nazwa wskazuje - wyraża chęć Boga do rozmowy z Mojżeszem i ze wszystkimi synami Izraela.
Przyglądając się jeszcze bliżej tym trzem wezwaniom odkryjemy, że za pierwszym razem Elohim wezwał Mojżesza. Za drugim razem JHWH zawołał Mojżesza, wreszcie tutaj On zawołał Mojżesza. Mamy więc pewien postęp w tych trzech kluczowych wezwaniach: od Elohim po JHWH do tajemniczego On. Przypominam, że Elohim to Bóg stworzyciel znany wszystkim religiom, nawet faraonowi, który za pierwszym zetknięciem z Mojżeszem odparł mu: ja znam Elohim, ale nie [chcę] znać JHWH (link). Imię Boże (Jestem, który jestem - Wj 3, 14 - link) wskazuje na Boga jako na źródło wszelkiego istnienia. Boże istnienie jest istnieniem w wolności. Bóg JHWH jest Bogiem wyzwolicielem, wybawicielem, ratującym od powrotu do nicości spowodowanego oderwaniem się od Niego poprzez grzech nieposłuszeństwa.
Rabini zastanawiali się nad tym On trzeciego wezwania. Mówią, że chodzi o trzeci poziom Boga dostępny jedynie Adamowi, to znaczy człowiekowi odkupionemu, zbliżającemu się w pokorze do Boga. Innymi słowy Adam to człowiek (mężczyzna lub kobieta) gotowy do zaślubin z Bogiem! Niezbędnym warunkiem jest pokora, za przykładem Mojżesza, który był najpokorniejszym człowiekiem, ze wszystkich ludzi, jacy żyli ziemi (Lb 12, 3). Właśnie ze względu na pokorę Mojżesza, w tym momencie historii tajemniczy On mógł wezwać jedynie Mojżesza. I On wezwał Mojżesza - to znaczy, że Bóg jest Bogiem żywym i towarzyskim, pragnącym spotykać i poślubić odkupionego człowieka. Targum Neofiti napisze, że ten On ukrywa MeMRaH JHWH, Słowo Boże (odsyłam do komentarza na temat tego pojęcia - link). Targum Neofiti wykładał pierwszy werset następująco:
Mamy więc świadectwo żywej tradycji, która widziała w Bogu dwa aspekty: JHWH sam w sobie, całkowicie transcendentny, i Jego MeMRaH, Jego Słowo, którym jest JHWH w Jego akcie dawania się poznać, spotykać i działać. Taka teologia była powszechna za czasów Jezusa Chrystusa, ale w roku 70 naszej ery rabini dla odróżnienia się od chrześcijan odcięli się od tej tradycji. Chrześcijanie ją zachowali i rozwinęli: ostateczne spotkanie między transcendentnym JHWH i Adamem stało się możliwe dzięki wcieleniu MeMRaH JHWH, Słowa Bożego.
Księga Kapłańska oczywiście nie spodziewała się takiego rozwinięcia, ale to wezwanie wyraża trzeci poziom Boga, to znaczy mówi o Bogu dającym się poznać we własnej intymności, w zaślubinach z Adamem - z człowiekiem odkupionym. To trzecie wezwanie zapowiada to, co się spełni we wcieleniu Słowa Bożego, gdzie dokona się cudowne spotkanie natury ludzkiej z naturą boską. Z tej perspektywy zaczynamy rozumieć centralne znaczenie Księgi Kapłańskiej w Pięcioksięgu. Zwłaszcza chrześcijanom ta księga jest niezbędna do zrozumienia tajemnicy wcielenia!
Księga Kapłańska opisuje cały szereg praktyk które, na zasadzie analogii, będą nam przekazywały kluczowe prawdy na temat życia, wolności i świętości (chrześcijanie w tym potrójnym aspekcie działania jedynego Boga rozpoznają oblicza trzech osób boskich). Te trzy aspekty nie są przedstawiane jako wartości, jako ciekawostki intelektualne. Wszystko będzie ugruntowane w ciele. Do świątyni trzeba wejść fizycznie, trzeba fizycznie praktykować swoją wiarę. Oczywiście opisane obrzędy straciły swoją aktualność wraz z wypełnieniem ostatecznej ofiary Baranka Bożego i rozwarciem zasłony w świątyni jerozolimskiej, ale starotestamentalne obrzędy nadal są archetypami przy pomocy których Biblia wykłada duchowe prawdy - przy pomocy analogii jak o tym wspominaliśmy w poprzednim odcinku.
Opisane obrzędy są materialne i cielesne, angażują całego człowieka we wszsytskich jego zmysłach. Aby wniknąć w sedno Księgi Kapłańskiej trzeba poczuć zapach spalonego tłuszczu z ołtarza, zapach kadzidła wydobywającego się ze środka świątyni, słyszeć beczenie zwierząt i poczuć ich niepokój z powodu zbliżającej się śmierci, niepokój mężczyzn i kobiet oczekujących na diagnozę kapłanów na temat ich chorób


Biblia Pięcioksiąg Tora
Stary Testament Tanach
Księga Kapłańska Wajikra Leviticus