Ofiary zwierzęce i pokarmowe (Wj 29, 10-28)

Ofiara za grzech (po hebrajsku chatat) wskazuje równocześnie na grzech i na obrzęd jego darowania. W Księdze Kapłańskiej dowiemy się, że grzechy arcykapłana są najcięższe, ponieważ mają reperkusje na cały lud, dlatego muszą zostać oczyszczone najwyższą ceną, tzn. krwią młodego cielca.
Obrzęd oczyszczenia z grzechów zaczyna się od nałożenia rąk nad zwierzęciem ofiarnym. Ta czynność nie przenosi grzechu kapłana na cielca, w takim przypadku cielec miałby skazę uniemożliwiającą złożenia go w ofierze (nie można oferować Bogu czegoś grzesznego, trefnego). Ofiara musi być bez skazy, aby mogła być przedstawiona przed obliczem Boga. Gest nałożenia rąk ma oznaczać, że ofiara jest dokonana w imieniu arcykapłana i jego synów, żeby Bóg przebaczył ich grzechy ze względu na tę ofiarę.
Krew ofiary ma wartość ekspiacyjną, czyli odpuszczenia grzechu. Krew jest siedliskiem życia, dlatego jest zarezerwowana Bogu i nie może być spożywana. To prawo zostanie wybitnie wyrażone w Księdze Kapłańskiej:
Krew należy do Boga. Oddaje się ją symbolicznie Bogu poprzez rozlewanie jej na ołtarz. Wątroba, nerki i tłuszcz są spalane na ołtarzu, reszta mięsa nie podlega rytuałowi i jest spalona poza obozem. Wrócimy do szczegółów w Księdze Kapłańskiej. Po cielcu mowa o pierwszym baranie:
Na pierwszego barana dokonany jest taki sam rytuał nałożenia rąk jak przy cielcu, ale w odróżnieniu od cielca baran jest ofiarą całopalną, czyli będzie w całości spalony na ołtarzu, żadna jego część nie będzie spożyta. Ofiara całopalna, po hebrajsku Ola od czasownika aLaH znaczącego wnosić. Ofiara całopalna jest w całości spalana, całe ciało jest zamieniony w dym, który się wnosi w górę i staje się miłą wonią Bogu, trafiającą do jego nozdrzy i uspakajającą jego gniew. Słowo gniew po hebrajsku znaczy też nozdrza, stąd takie kojarzenie. Gniew boży wybucha w obronie uciśnionych, woń kosztownych ofiar całopalnych uspakaja Boga przez to, że jest wyrazem posłuszeństwa usłyszanemu słowu Bożemu i wierności Ludu pragnącego naprawiać niesprawiedliwości, których się dopuścił. Prawdziwa woń uspakajająca Boga to nie dym z grilla, ale wierność, posłuszeństwo i pokora skruszonego ludu.
Drugi baran nie jest ofiarą całopalną ale ofiarą biesiadną wprowadzającą Aarona i jego synów w czynności kapłańskie (w. 22). Spuszczenie krwi z ofiary jest czynnością rutynową, ale wyjątkowe jest naznaczenie krwią przez Mojżesza prawego ucha Aarona i jego synów, kciuka ich prawej ręki oraz dużego palca u nóg. W sposób symboliczny całe ciało kapłanów zostało wyświęcone do sprawowania kultu, w trzech symbolicznych władzach: słuchania, czynienia i chodzenia. Również szaty liturgiczne będą pokropione krwią, a więc wyłączone z użytku świeckiego.
Ciekawe, że dokładnie taki sam rytuał będzie dotyczył uzdrowionych trędowatych: sami składają podobne ofiary i również są naznaczeni krwią na uchu, kciuku i stopie (por. Kpł 14, 21-32). Ten rytuał oznacza formalnie nowe życie dla osoby uzdrowionej, a więc i nowe życie dla osoby poświęconej służbie kapłańskiej.
Mojżesz dokonuje ofiary tłustych części drugiego barana. Ofiary roślinne (w tym przypadku chleb) kładzie na ręce Aarona i jego synów i wykonuje gest kołysania (od jednej do drugiej strony, od dołu do góry), co jest symbolem ofiarowania obejmującego swoim zasięgiem cały świat.
Zwróćmy uwagę na ten chleb, łatwo o nim zapominamy, bo nasza uwaga jest zafascynowana krwią zwierząt. Pierwsza ofiara tej nowej liturgii dokonuje się poprzez gest przekazywania chleba. Ofiara Nowego Przymierza również będzie przekazywana poprzez chleb eucharystyczny.
Przemoc i wylewanie krwi nie są Bożym zamysłem, ale skutkiem grzechu. Prawodawca troszczy się o to, żeby krew (jako siedlisko życia) była traktowana z najwyższym szacunkiem. Ofiara pokarmowa nie jest ofiarą mniej ważną. Chodzi o czynność ofiarowania, oddania Bogu tego, co od niego otrzymujemy: czy to zwierzęta czy rośliny pokarmowe, czy nawet ludzi (reprezentowanych tutaj przez kapłanów, odsyłam do naszego odcinka na temat poświęcenia pierworodnych, link).
Rytuał wyświęcenia kapłanów nie kończy się na spalaniu tłuszczu i kołysaniu pokarmów, po nich następuje ważny obrzęd spożywania części ofiar: pierś barana przypadnie Mojżeszowi, udo Aaronowi i jego synom. Posłuchajmy:
Czynność spożywania części złożonych ofiar jest bardzo ważna, bo ustanawia cielesną więź między ofiarą a ofiarującym. Spożywanie daru jest też symbolicznym ofiarowaniem siebie razem z ofiarą ołtarzową, jest symbolicznym składaniem siebie w ofierze, przynajmniej w tej części, która nadaje się na ołtarz: czyli w naszej części świętej i nieskazitelnej. Jezus-Chrystus doprowadzi tę logikę do końca i złoży siebie całego w ofierze zarówno całopalnej jak i pokarmowej przyjmując eucharystię łączymy się fizycznie z Jego ofiarą i czerpiemy korzyści wynikającego z poświęcenia się pierworodnego spośród umarłych


Biblia Pięcioksiąg Tora
Stary Testament Tanach
Księga Wyjścia Szemot Exodus
Mojżesz Aaron