Rdz 48 Bóg wywyższa pogardzanego

Józef otrzymuje niespodziewaną wiadomość o chorobie ojca. Przychodzi więc do Jakuba ze swoimi synami. Stary ojciec z trudem siada na łóżku i wygłasza krótkie przemówienie. Pragnie teraz adoptować dwóch synów Józefa: Efraima i Manassesa ci dwaj staną się pełnoprawnymi członkami rodziny Jakuba.
Obrzęd adopcji zawiera określone gesty: pocałunek, objęcie ramionami, posadzenie adoptowanego na kolanach, jakby dla podkreślenia, że urodzili się oni z adoptującego, włożenie rąk, udzielenie błogosławieństwa.
Wiemy, że w Biblii prawa ręka jest symbolem pomyślności i sukcesu. Tymczasem Jakub wkłada prawą rękę na głowie Efraima, młodszego syna Józefa, zaś lewą na głowę pierworodnego, Manassesa. Józef zwraca ojcu uwagę na błąd i zamienia chłopców miejscami. Jakub jednak krzyżuje ręce i powtarza swój gest. To odwrócenie ról podczas błogosławieństwa ma znaczenie historyczne i duchowe.
Autor w ten sposób uzasadnia fakt, że szczep Efraima miało w historii przewagę liczebną nad szczepem Manassesa. Efraim było też głową dziesięciu pokoleń, której wejdą w skład północnego królestwa Izraela.
Ale ten gest ma jeszcze inne, głębsze znaczenie: ma pouczyć, że Boże wybranie nie jest przekazywane drogą dziedziczenia, tylko jest tajemnicą łaski. Przecież sam Jakub, choć urodził się jako drugi syn, otrzymał błogosławieństwo i stał się spadkobiercą obietnicy, wyprzedzając Ezawa. To samo spotkaliśmy w przypadku Kaina i Abla, Izmaela i Izaaka, Dawida i braci, itd. Czyli ten motyw mniejszego, który staje się w oczach Boga większym, przewija się przez całą Biblię, podkreślając wolność, z jaką Bóg obdarza łaską i wybiera ostatniego, małego, ubogiego, pogardzanego. Bóg powie prorokowi Samuelowi przy wyborze Dawida:
Nie tak bowiem człowiek widzi jak widzi Bóg, bo człowiek patrzy na to, co widoczne dla oczu, Pan natomiast patrzy na serce. (1 Sm 16,7)
Jakub wypowiada też dwa błogosławieństwa. Pierwsze z nich (Rdz 48,15-16), bardzo uroczyste, jest wzorowane na formułach liturgicznych, stosowanych w okresie współczesnym autorowi biblijnemu. Bóg jest tu określony jako Pasterz Jakuba, to znaczy jako Ten, który go prowadził po pełnej niepokoju drodze życia. Dawał mu odczuć swoją obecność przez anioła, który często stanowi na kartach Biblii wyraz miłującej obecności Boga. Wyzwolił On patriarchę od wszelkiego zła. To pierwsze w Biblii wystąpienie słowa wyzwolenie.
Drugie błogosławieństwo (Rdz 48,20) jest krótkie i zredukowane do istotnej treści. Wyraża ono życzenie, aby synowie Józefa stali się znakiem błogosławieństwa dla wszystkich narodów, a przez to osiągnęli wielką sławę i pomyślność. Podobnie powiedział Bóg do Abrahama: staniesz się błogosławieństwem (Rdz 12,2, link).
Dopełniwszy adopcji i błogosławieństwa, Jakub formułuje swój testament, który zawiera dwie klauzule. Pierwsza zawiera zapowiedź przyszłego powrotu całego Izraela do ziemi obiecanej. Druga dotyczy specjalnego zapisu dla Józefa. Swemu umiłowanemu synowi Jakub przeznacza kawałek terenu położony za plecami gór, zdobyty w walce z Amorytami. Dzisiaj już nie wiemy, o której miejscowości chodzi.



Słowa kluczowe (dla wyszukiwarek)
Biblia Stary Testament Tanach
Księga Rodzaju Bereszit Genesis
Pięcioksiąg Tora
Historia biblijna
Archeologia biblijna
Józef Juda Jakub Izrael Abraham Izaak
Judaizm Religia żydowska Żydzi