Manna i Szabat (Wj 16, 16-36)

Na pustyni cudowny chleb pieczony na podstawie manny kształtuje tożsamość Izraela. Skoro Bóg Izraela jest Ojcem karmiącym, jest uprawniony do nadania Prawa swemu ludowi. Wraz z darem manny Bóg natychmiast daje pierwsze przykazanie: lud ma codziennie gromadzić tylko tyle manny, ile zje danego dnia.
To przykazanie jest łatwe z punktu widzenia technicznego, jednak jest skrajnie wymagające w sferze duchowej, bo wymaga ogromnej ufności i zaufania Bogu. Jest to jedno z najbardziej wymagających przykazań, o spełnienie którego codziennie prosimy na modlitwie w słowach chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj. Wyrażając taką prośbę wypowiadamy na głos naszą zależność od Boga. Bóg podtrzymuje nas w istnieniu niezależnie od naszych modlitw. Bóg jest kochającym Ojcem, który dostarcza swoim dzieciom wszystkiego, czego potrzeba im do życia, niezależnie od ich zasług: deszcz spada na sprawiedliwych i na niesprawiedliwych.
Ale Bóg jest Bogiem teraźniejszości. Zostało to wyrażone w imieniu Boga, Haszem (odsyłam do trzeciego rozdziału, link powyżej). Imię Boże wyraża taką prawdę, że Bóg jest Bogiem teraźniejszości. Mamy polegać na Bogu w teraźniejszości. Nie wolno nam wyprzedzić Boga, nie wolno nam gromadzić na zapas, na wszelki wypadek.
Gdy gromadzimy na zapas, okradamy naszych braci, zatrzymujemy dla siebie to, co otrzymaliśmy od Boga w celu rozdawania naszym braciom! Gromadząc zapasy oddalamy się od naszych braci: budujemy ogrodzenia, spichlerze, banki i fortece. A w konsekwencji oddalania się od naszych braci, oddalamy się od Boga i Go zasmucamy. Wstrzymujemy dalsze dary Boże ku nam. Po co Bóg miałby nam wysyłać więcej chleba, skoro nie rozdajemy nadmiaru potrzebującym? Zamiast tego gromadzimy je dla siebie na czarną godzinę?
Jeśli chodzi o Izraelitów na pustyni, na tym etapie dziejów ten lud jest jeszcze niemowlakiem, który nie potrafi powstrzymywać się od egoizmu, od gromadzenia dla siebie i od łamania zakazów. Jaka jest reakcja Boga względem nieposłuszeństwa Izraelitów? Czy Bóg jest pobłażliwy w stosunku do swoich nieposłusznych dzieci, czy zmniejsza swoje wymagania, aby było ludziom łatwiej żyć po swojemu? Nic takiego - Bóg w reakcji na nieposłuszeństwo wyraża bardziej stanowcze i szczegółowe zakazy.
Byliśmy świadkami pierwszego wystąpienia słowa szabat w Biblii! Zauważcie, że szabat jest dany wraz z manną. Oba elementy (manna z Nieba i szabat) tworzą podstawę tożsamości Ludu Bożego. Według Rasziego (żydowskiego autorytetu biblijnego), manna spadła po raz pierwszy w niedzielę, co dla chrześcijan jest kolejną wskazówką łączącą Eucharystię (która jest manną z Nieba) z szabatem, czyli z dniem Pańskim!
Zarysowuje się następujący obraz: Ojciec rodzi swój Lud, ochrania i wyzwala, karmi go i nadaje mu Prawo, w pierwszej kolejności Prawo szabatowe. Co robi niedojrzały Lud w odpowiedzi na tyle troski ze strony Boga? Natychmiast łamie narzucone mu zasady:
Bóg dopiero co nadał prawo szabatowe i już musi się skarżyć Jak długo jeszcze będziecie się wzbraniali zachowywać moje nakazy i moje prawa? Trochę to dziwne sformułowanie, bo przecież Bóg nie narzucił jeszcze tak wielu nakazów i praw. Szabat nawet nie jest sformułowane tutaj jako nakaz, ale jako dar, który nie został dany żadnemu innemu narodowi, tylko Ludowi Bożemu! Już od pierwszych chwil istnienia Ludu Bożego pojawia się rzeczywistość, która go nie opuści do końca życia: grzech jako nieposłuszeństwo, jako wyraz braku zaufania i miłości do Boga, jako bunt przeciwko Bożym przykazaniom, które przecież zostały nadane przez kochającego Ojca i które służą życiu!
Dar naszego życia jest podobny do daru manny: codziennie otrzymujemy życie od Boga, a wraz z tym darem otrzymujemy zasady w ramach których możemy bezpiecznie korzystać z tego daru i się nim cieszyć. Ale tak samo jak nie można gromadzić manny na zapas, tak samo nie można gromadzić życia na później! Bo kto chce posiąść swoje życie, ten je traci... (por. Łk 9, 24).
Współczesne społeczeństwo w sprawie chleba powszedniego już nie chce polegać na Bogu. Myśli, że poradzi sobie sam, że postęp naukowy i techniczny je zbawi. Myślą, że w XXI wieku, Bóg nie jest już nam potrzebny! Wychwalanym zachowaniem jest gromadzenie jak największego zapasu bogactw: w bankach, w tytułach własności, w niepohamowanej konsumpcji, wszystko to jest czynione bez odniesienia do Boga, tak jakby człowiek sam wystarczał sobie samemu! Prawo Boże jest pogardzane, prawo szabatowe jest pogwałcone, posilanie się manną z Nieba (Eucharystią) uważa się za zbędne, wszystko razem pokazuje taki obraz z którego wynika, że ludzkość obrała kierunek odwrotny, niż ten zakreślony przez Boga w szesnastym rozdziale Księgi Wyjścia, tuż po narodzinach Ludu Bożego.

Słowa kluczowe (dla wyszukiwarek)
Biblia Pięcioksiąg Tora
Stary Testament Tanach
Księga Wyjścia Szemot Exodus
Mojżesz Aaron faraon
Judaizm Religia żydowska Żydzi Talmud