Pieśń Mojżesza (Wj 15, 1-19)

Ta pieśń jest chyba nawet najważniejsza od cudu przekroczenia Morza suchą nogą. My odruchowo więcej poświęcamy uwagi na cud, podczas gdy liczy się znak (odsyłam do odcinka wyjaśniającego te pojęcia, link). Sytuacja będzie podobna po wstąpieniu Jezusa do Nieba. Uczniowie będą gapili się na ten cud, nie wiedząc co dalej począć. Bóg musiał posłać dwóch aniołów z zadaniem obudzenia tych gapiów: po co gapicie się na niebo? Nie zatrzymajcie waszego spojrzenia na minione wydarzenia! (por. Dz 1, 9-11) Otrzymaliście zadanie podtrzymywania pamięci tych wydarzeń, ale nie ma to być skamieniałe wspomnienie utrwalone na zdjęciu. Ta pamięć nie jest do waszego prywatnego użytku, jest znakiem który macie przekazać światu i następnemu pokoleniu.
Pieśń, podobnie jak psalm, jest narzędziem służącym do przekazywania umiejętności odczytywania znaku kryjącego się za przeżytymi cudami. Śpiewanie tej pieśni z pokolenia na pokolenie pozwala na podtrzymywanie pamięci i na przekazywanie wiary, dlatego żydzi codziennie rano śpiewają tę pieśń.
Faraon myślał, że jest wszechpotężny dzięki swojej przemocy. Myślał, że nikt nie może uciec spod jego władzy, że nikt nie ucieknie z Egiptu. Przypominam, że Egipt (po hebrajsku Micraim) etymologicznie znaczy brzegi, granice, ograniczenia. Bóg czyni, że dzięki wierze człowiek staje się zdolny do wyjścia z tych powikłań i z tych układów, które po ludzku wydają się bez wyjścia. Kto posługuje się przemocą chełpi się tymczasowymi zwycięstwami, chełpi się własną potęgą i dusi się nienawiścią, na wzór bestii o dziesięciu rogach z Apokalipsy (Ap 13), która wypowiada same bluźnierstwa. Historia biblijna uczy, że choć na pozór siły zła odnoszą sukcesy, same na sobie wydają wyrok.
W tym samym czasie Haszem, Bóg wyzwoliciel, pracuje nad wyzwoleniem swojego ukochanego ludu. Zwycięstwo Boga wzbudza naszą pieśń pochwalną. Nikt się nie cieszy ze śmierci grzesznika, ale świętujemy pokonanie zła. Zło może triumfować na świecie przez dziesięciolecia, albo nawet przez stulecia, aż do doprowadzenia całego globu ziemskiego do ruiny, do wypalonej ziemi. W chwili osiągnięcia szczytu zła Bóg wkracza ze swoją sprawiedliwością (odsyłam do odcinka na ten temat, link).
Faktem jest, że to zwycięstwo zostało odniesione kosztem śmierci Egipcjan, z tego sprawiedliwi się nie cieszą. Istnieje taki Midrasz, czyli starożytna opowieść rabiniczna, która barwnie opowiada, że w chwili kiedy Mojżesz zaintonował swoją pieśń pochwalną, aniołowie poprosili Boga o pozwolenie na dołączenie swoich głosów do pieśni Mojżesza. Ale Bóg miałby odpowiedzieć aniołom: Jak to? Stworzenia moich rąk toną w morzu a wy chcecie śpiewać pieśń dziękczynną?. W innym miejscu czytamy, że Bóg zapłakał w chwili cofnięcia wód nad Egipcjanami, mówiąc że ci również są moimi dziećmi!.
Biblia nie unika trudnych tematów. Ta pieśń wyraża radość z powodu wybawienia z ucisku, ale zawiera również element współczucia dla zatwardziałych grzeszników. To jest znów jądro naszej wiary. Nasza radość została okupiona ceną krwi, dlatego zaciągnęliśmy dług wdzięczności. Mamy względem ofiary Baranka Paschalnego ten sam dług wdzięczności. Nasze zbawienie posiada w tle obraz śmierci. Nasza radość jest mieszana ze współczuciem.
Zresztą ta pieśń nie jest też tylko wyrazem błogiej szczęśliwości, bo już od trzynastego wersetu pojawiają się tematy związane z trudem pielgrzymowania, a siedemnasty wers opisuj ostatni etap naszej wędrówki.
Bóg wprowadzi swój lud do Ziemi Obiecanej i zasadzi go, co oznacza nowy początek i nawiązuje do metafory Izraela jako winnicy zasadzonej przez Boga. Zasadzenie Izraela to wyraz troski, ale i oczekiwań, że to, co się zazadziło, wyda plon. Góra twego dziedzictwa to prezentacja Syjonu jako własności Boga; własności, której się nie odstępuje nikomu, gdyż jest odziedziczona po przodkach. Izrael nigdy nie może zapomnieć, że znajduje się na ziemi należącej do Boga.
Ale najważniejsze przesłanie jest takie, że wolność i Ziemia Obiecana to dar JHWH dla Izraela. Jeżeli Izrael chce to zachować, winien okazywać stałe posłuszeństwo i zaufanie wobec Boga i jego sługi Mojżesza (por. Wj 14, 30-31), rozpoznawać w Bogu swego obrońcę i jedynego prawdziwego Boga.
Czyli prawdziwa wolność nie polega tylko na zgładzeniu przeciwników. Wolność polega na tym, aby powstać, przepasać biodra, założyć sandały, wziąć kij do ręki i ruszać w pielgrzymkę w stronę Jerozolimy. Te prawdy duchowe zostały już utrwalone w pamięci Ludu Bożego dzięki rytuałom święta Paschy i święta Przaśników (odsyłam do odpowiedniego odcinka, link). Natomiast ta pieśń wyraża najgłębsze pragnienie Ludu Bożego, mianowicie dotarcie do Jeruzalem. Na poziomie mistycznym mowa oczywiście o Niebiańskiej Jerozolimie, o tej wyśpiewanej przez Mojżesza w piętnastym rozdziale Księgi Apokalipsy: