+ Napisz wiadomość
201247 odsłon wideo
Dołączył(a): 2020-03-04
Foldery
Folder główny
Pierwsze placówki, które dziś określamy mianem domów kultury, powstawały w Polsce już w XVIII wieku. Ich podstawowym zadaniem było rozpowszechnianie szeroko pojętej kultury, przede wszystkim polskiej literatury oraz umiejętności czytania i pisania. Na początku zresztą nazywano placówki te zazwyczaj domami czytelniczymi. Bardzo istotną rolę odegrały one zresztą w stuleciu dziewiętnastym, w okresie zaborów, głównie w ramach pracy organicznej i pracy u podstaw, kiedy to owe ośrodki w kolosalny sposób przyczyniły się do obrony polskości w zaborze pruskim (potem niemieckim) i rosyjskim. Swego rodzaju boom ośrodki takie przeżyły w okresie międzywojennym, kiedy to z siedmiuset placówek na początki lat dwudziestych XX wieku wzrosły do niemal pięciu tysięcy tuż przed wybuchem II wojny światowej. Ówczesne domy kultury powstawały zazwyczaj jako inicjatywa społeczności lokalnych wspierana niejednokrotnie przez lokalne zakłady przemysłowe. Podobnie zresztą było w Jaworznie, w którym funkcję domów kultury pełniły towarzystwa sokolskie, wspierane przez Gwarectwo Jaworznickie czy Jaworznickie Komunalne Kopalnie Węgla. Sytuacja stała się jeszcze bardziej dynamiczna po zakończeniu II wojny światowej. Dlaczego? Otóż ówczesna władza ludowa, chcąc umocnić swoją pozycję i zakorzenić się na dobre, postanowiła domy kultury właśnie wykorzystać w celach propagandowych i indoktrynacyjnych. Nowy system polityczny dążył w ten sposób do stworzenia nowego człowieka, obywatela socjalistycznego, a tego typu placówki zamierzano do tego wykorzystać. Dlatego też wraz z powstawaniem nowych osiedli mieszkaniowych budowano także zupełnie nowe domy kultury bądź tworzono je na bazie starych budynków, m.in. domów ludowych. Zwano je po prostu domami kultury, bądź klubami. Budowano je w miastach, miasteczkach czy wsiach. Budowano zaś z inicjatywy społecznej, czasami przy częściowym wsparciu państwa. Co do zasady kubatura i zaplecze budynków było porównywalne. Mieściła się zawsze w takich obiektach sala teatralna, zaplecze, pomieszczenia administracyjne, pomieszczenia do spotkań, odczytów, gier, także te, które mieściły lokalne biblioteki. Zasadnicza różnica wiązała się z metrażem danego obiektu. I tak np. Dom Kultury KWK Jaworzno obejmował salę, która wyposażona była w trzysta miejsc, kawiarnię dla 160 osób, biblioteczkę i salę wykładowo-wystawową. Budynek ten, usytuowany dziś przy ulicy Gwarków 2, powstał w roku 1969 po dziesięciu latach budowy w czynie społecznym, wspartym rzecz jasna przez kopalnię Tadeusz Kościuszko. Budynek ten, na planie prostokąta charakteryzuje się frontowym podcieniem, wspartym na dziewięciu filarach, natomiast elewacja ozdobiona była ceramiczną kompozycją, przedstawiającą proces powstawania węgla w przyrodzie. Niemal bliźniaczy obiekt wybudowano także w Jeleniu. Tam ceramiczna elewacja przedstawiała krakowskich mieszczan. W pozostałych dzielnicach powstawały także lokalne domy kultury. Największy z nich funkcjonowała jako jednostka przyzakładowa KWK Komuna Paryska na Osiedlu Stałym (dzisiejszy Młodzieżowy Dom Kultury). Różni się on znacznie, przede wszystkim wielkością od innych tego typu placówek, ale pamiętać trzeba, że okoliczności jego powstania były nieco inne, choć zasadniczy cel bardzo podobny. Natomiast wspomniany Dom Kultury w Jeleniu czy na ulicy Gwarków był szczytowym osiągnięciem w swoim zakresie. Niejednokrotnie obiekty te, jak stwierdza pracownik jaworznickiego muzeum, Pani dr Iwona Brandys, miały charakter dominanty, czyli miały swą sylwetką górować nad okolicą, podkreślając rangę placówki, jak i władzy ludowej, to jednak nie zawsze tak było. W Jaworznie, oprócz przyzakładowego Domu Kultury Komuna Paryska, pozostałe obiekty nie górowały nad okolicą, posiadały jednak masywną bryłę, wyróżniającą się w danej okolicy. Chociaż tego typu placówki pierwotnie miały spełniać funkcje propagandowe, to jednak z czasem rzeczywiście zaczęły spełniać swoje rzeczywiste funkcje. W salach organizowano koncerty, przedstawienia, organizowano różne uroczystości okolicznościowe, organizowano czas dla dzieci i młodzieży, często przyjeżdżało do tychże kino objazdowe, które było nie lada atrakcją. W czasie zmian ustrojowych przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych placówki te przezywały kryzys. Najbardziej widoczne to było w przypadku Domu Kultury KWK Jaworzno. Kiedy zlikwidowano kopalnię Tadeusz Kościuszko, zniknął również podmiot wpierający tenże obiekt. Z czasem obiekt ten mieścił głównie dyskotekę, ulokowaną w piwnicach, która swego czasu cieszyła się dużą popularnością, choć był to okres, kiedy zarówno placówka, jak i dzielnica nie należała do bezpiecznych. Zazwyczaj obiekt ten określano jako DeK, czyli skrót od domu kultury właśnie. Każdy więc kto mówił, że idzie do DeKu, miał na myśli właśnie to, konkretne miejsce, pomimo że domów kultury jako takich było znacznie więcej. Jarosław Sawiak Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl11:11 13 11:11Jaworzno mało znane DeK 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Miejscowości o nazwie Jaworzno mamy w Polsce kilka, Szczakowa jest tylko jedna, ta nasza jaworznicka, natomiast prawdziwą rekordzistką jest Dąbrowa. Miejscowości o tej nazwie można liczyć w setkach. Jednak był taki okres, kiedy na terenie współczesnego Jaworzna, w jego obecnych granicach, funkcjonowały dwa Jaworzna i dwie jednostki administracyjne o nazwie Szczakowa. Jak to możliwe? Z dzisiejszego punktu widzenia przywykliśmy do tego, że Jaworzno jest spójną i unitarną gminą miejską, będącą jednocześnie miastem na prawach powiatu. Ale w przeszłości teren ten nie był taki zwarty i jednorodny, a na obszarze współczesnego Jaworzna w różnych okresach funkcjonowały aż trzy odrębne miasta. Pamiętać trzeba też o tym, że proces konsolidacji terytorialnej Jaworzna zakończył się pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku. Natomiast jak się rzecz ma z tytułowymi dwoma Jaworznami i dwiema Szczakowymi? Otóż w 1934 roku w ramach rozporządzenia o miastach i miasteczkach powołano do życia gminę miejską Jaworzno. Jednocześnie jednak taką samą gminę powołano do życia w Szczakowej. Nie powinno to wszak zupełnie dziwić. Przecież Szczakowa prawa miejskie posiadała od 1897 roku, a Jaworzno od roku 1901. Rozporządzenie to utrzymywało więc swego rodzaju status quo, a więc dotychczasowy porządek. Ale co istotne, na mocy tego samego rozporządzenia powołano na terenie obecnego Jaworzna także gminy wiejskie. Była to gmina wiejska Jaworzno oraz gmina wiejska Szczakowa. Doszło więc do dość osobliwej sytuacji, w ramach której na obszarze współczesnego Jaworzna istniały dwie gminy o nazwie Jaworzno oraz dwie gminy o nazwie Szczakowa. I tak, jedna z nich (odpowiednio w obrębie Szczakowej i Jaworzna) miała charakter gminy wiejskiej oraz miejskiej. Gmina miejska Jaworzno obejmowała obszar Jaworzna właściwego, rozciągając się wszak poprzez Pechnik, Niedzieliska, po Jęzor. Jej siedzibą było rzecz jasna Jaworzno. Natomiast gmina wiejska Jaworzno obejmowała Jeleń oraz Byczynę. Przed wojną siedzibą gminy wiejskiej było samo Jaworzno, natomiast po wojnie siedzibą gminy wiejskiej Jaworzno był Jeleń. Gmina miejska Szczakowa obejmowała natomiast Szczakową jako taką. Gmina wiejska Szczakowa składała się natomiast z Ciężkowic oraz z Długoszyna i Dąbrowy. Co ciekawe teren gminy wiejskiej Szczakowa był rozdzielony obszarem gminy miejskiej Szczakowa. Siedzibą jednej i drugiej była Szczakowa. Stan taki utrzymywał się do 1954 roku. Wyłomem był okres II wojny światowej, kiedy to Niemcy, zarówno pod względem administracyjnym, jak i nazewniczym, usiłowali wprowadzić tutaj swoje porządki. W 1954 roku, w wyniku kolejnej reformy administracyjnej zniesiono gminy, a na ich miejsce wprowadzono gromady. Wtedy też powołano do życia miasto Szczakowa, z którego jednak, na rzecz Jaworzna wyłączono Dąbrowę Narodową. Dwa lata później Szczakowa finalnie została włączona do Jaworzna. W 1973 roku przywrócono natomiast gminy. Została nią Byczyna, natomiast Jeleń został na cztery lata samodzielnym miastem. W 1977 roku został on jednak przyłączony do Jaworzna i stan taki utrzymuje się do dzisiaj. W tym też okresie, zarówno formalnie jak i faktycznie, zakończył się proces unifikacji i konsolidacji terenu miasta Jaworzna, a stan taki utrzymywany jest do dzisiaj. Jarosław Sawiak Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl05:01 7 05:01Jaworzno mało znane Dwa Jaworzna, dwie Szczakowe

Dodał: dlaCiebietv

Kiedy w Jaworznie słyszymy określenie Dziećki to niemal automatycznie, przywodzi ono na myśl zbiornik wodny, położony u południowo zachodnich granic naszego miasta. W dzisiejszym odcinku więc historyk Jarosław Sawiak opowie nam o tym właśnie miejscu; o okolicznościach jego powstania, o bardziej oficjalnych jego nazwach oraz o funkcjach, jakie akwen ten spełnia do dnia dzisiejszego. Serdecznie zapraszamy. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl05:42 15 05:42Jaworzno mało znane Dziećki 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Kiedy słyszymy określenie Dziki Zachód to nieodłącznie kojarzy nam się ono z westernami, Ameryką i kształtowaniem się państwa amerykańskiego, amerykańskiej tożsamości, kultury i popkultury. Sformułowanie to na tyle mocno weszło do tej ostatniej, że do dzisiaj używane jest w różnych kontekstach i znaczeniach. I tak na przykład Dzikim Zachodem nazywano część północnego śródmieścia powojennej Warszawy (usytuowanej na zachód od PKiN-u), gdzie zabudowa była chaotyczna, niespójna, a co rusz walały się sterty gruzu, pomiędzy którymi powstawały pierwsze bloki wszystko to zaś przypominało jedną wielką prowizorkę, eksplorowaną i zasiedlaną ponownie po wojnie. Dzisiaj rzecz jasna określenie takie nie jest już powszechnie używane. W naszej historii dzikim zachodem określano także tzw. Ziemie Odzyskane, czyli obszary m.in. Śląska, Ziemi Lubuskiej czy Pomorza Zachodniego, które po zakończeniu II wojny światowej przyłączone zostały do Polski. Względem Polski międzywojennej był to rzeczywiście zachód. A dlaczego dziki? Ano dlatego, że przesiedleńcy z odebranych Polsce wówczas Kresów Wschodnich zasiedlali obszary odzyskane, przy jednoczesnym, przymusowym wysiedlaniu stamtąd Niemców. Bardzo często więc całe gospodarstwa, pola, domy, zabudowania gospodarskie stały puste, a przesiedleńcy zajmowali je spontanicznie, stając się finalnie ich właścicielami. Owa migracja więc i podbój przypominała więc ów tytułowy dość dziki zachód. Co ciekawe jednak tereny odzyskane zaludniane były nie tylko przez przesiedleńców z kresów. Niejeden mieszkaniec Polski właściwej, tej, nazwijmy to rdzennej, dał się skusić perspektywą przejęcia dużego gospodarstwa i ziemi za darmo i to w majestacie prawa. Byli i tacy, którzy nie podjęli tego ryzyka, wychodząc z założenia, że prędzej czy później Niemcy wrócą. Pamiętam, jak mama mojego taty opowiadała, że dziadek chciał jechać na zachód (zrobiła tak jedna z jego sióstr). Sam był zresztą repatriantem z zachodniej Ukrainy. Babcia jednak nie chciała o tym słyszeć. Byli jednak tacy, którzy to wyzwanie podjęli. Byli to także mieszkańcy powiatu chrzanowskiego, także mieszkańcy powojennego Jaworzna. Finalnie chciałoby się powiedzieć, że jaki kraj, taki dziki zachód. Czy jednak teren samego Jaworzna mógłby być traktowany jako swego rodzaju dziki zachód. W pewnym sensie tak. Oczywiście nigdy w historii naszego miasta nie pojawiła się taka nazwa miejscowa, niej czy bardziej formalna, ale pewien kontekst jest. Właśnie po wojnie bowiem, w ramach szeroko zakrojonej industrializacji i urbanizacji, na teren naszego miasta zaczęły napływać rzesze tych, którzy tutaj postanowili zacząć nowe życie. Do dzisiaj zdecydowana większość populacji naszego miasta to ludność napływowa lub ich potomkowie, którzy przybyli tutaj głównie z gór, z kieleckiego, czy po prostu ze wschodu Polski. Z geograficznego punktu widzenia byliśmy dla nich zachodem, ale czy dzikim? Po trochu tak. Ludzie przybywali do nas w sposób spontaniczny. Do dziś krążą legendy, jak to niejeden został przywieziony tutaj na furmance, skuszony pracą i mieszkaniem. Ludzie ci rozpoczynali w pewnym sensie podróż w nieznane. Szczególnie widoczne było to w latach 50. XX wieku. Był to czas, kiedy tuż przy centrum naszego miasta powstawało nowe osiedle mieszkaniowe (OTK), sama zaś kopalnia Tadeusz Kościuszko przechodziła rozbudowę na tyle spektakularną, że nazywaną ja przez jakiś czas Kościuszko Nowa. W tamtym wiec okresie rejon kopalni był jednym wielkim placem budowy. Wszędzie walały się materiały budowlane, ciągle jeździły ciężarówki i traktory, tu i ówdzie czaiły się potężne doły, gdzie gaszono wapno. Było tu mnóstwo robotników, będących specami w różnych dziedzinach. Najgłośniej było popołudniami i wieczorami, szczególnie po wypłacie, kiedy to pito tu i imprezowano na potęgę. Mało tego, gdy tylko zaczęto oddawać do użytku pierwsze mieszkania, wieczorami, kiedy było już ciemno, pojawiały się tutaj całe rodziny z dobytkiem, i wyłamując zamki w drzwiach, zajmowali lokum nielegalnie. Następnego dnia, rano, zjawiali się tutaj ludzie z kopalni wraz z funkcjonariuszami MO i wyrzucali dzikich lokatorów. Były przypadki, kiedy to samo lokum było na dziko zajmowane przez tę samą rodzinę kilkakrotnie. W związku z tym niejednokrotnie dochodziło tutaj do awantur, bijatyk i dantejskich scen. Do ostrych konfliktów dochodziło także pomiędzy lokatorami bloku czy klatki schodowej. Sytuacja uspokoiła się dopiero po kilku latach, kiedy to pod klucz oddano ostatnie mieszkanie, a sprawa formalnego kwaterunku czy przydziału została formalnie zapięta na ostatni guzik. Niemniej jednak był taki okres, że dla przybyszy ze wschodu byliśmy rzeczywiście zachodem, a i nieco dzikim także, choć zdecydowanie więcej dzikości było w nich niż w jaworznickich autochtonach. Jarosław Sawiak Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl07:17 17 07:17Jaworzno mało znane Dziki Zachód? 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Gdzie leży Jaworzno? pytanie z pozoru retoryczne, żeby nie powiedzieć; absurdalne. Jeśli wszak przyjrzeć się sprawie w kontekście ogólnopolskim to rzecz nie jest już tak oczywista, szczególnie jeśli chodzi o pozostałe, najstarsze części naszego miasta oraz ich nazwy. Wówczas atmosfera się zagęszcza, a kwestia robi się bardziej zawiła. W dzisiejszym odcinku więc o tym ile jest w Polsce miejscowości o nazwie Jaworzno, która z dzielnic jest pod tym względem rekordzistą, a która jest swego rodzaju outsiderem? I finalnie o tym na ile wobec powyższego zasadnym jest używanie określenie ziemia jaworznicka i czy taka rzeczywistość w ogóle istnieje? Serdecznie zapraszamy. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl11:30 35 11:30Jaworzno mało znane Gdzie leży Jaworzno?

Dodał: dlaCiebietv

Zarówno w języku potocznym jak i oficjalnym funkcjonowało bądź funkcjonuje do dzisiaj wiele skrótów, które same w sobie kryją konkretny przekaz i znaczenie. Niekiedy to właśnie same skróty są bardziej rozpowszechnione niż ich ukryty sens. Niektóre z nich wyszły z powszechnego użycia, inne natomiast mają się całkiem dobrze. Natomiast jak jest w tytułowym GOP-em? Co kryje się za owym skrótem i co ma z nim wspólnego miasto Jaworzno? Jak zapewne wielu z nas pamięta, skrót GOP oznacza Górnośląski Okręg Przemysłowy. Struktura taka istniała niegdyś na pograniczu śląsko- małopolskim, szczególnie w okresie 1975-98, kiedy to na obszarze tym funkcjonowało województwo katowickie. Ale geneza tejże ma swoje korzenie znacznie wcześniej. Nie jest bowiem tajemnicą, że już w stuleciu dziewiętnastym na obszarze tym bardzo intensywnie rozwijał się przemysł. Dotyczyło to rzecz jasna terenu właściwego Górnego Śląska, ale także obszaru Zagłębia Dąbrowskiego, a także, co istotne z naszego punktu widzenia obszaru Zagłębia Krakowskiego, w obrębie którego obszar powiatu chrzanowskiego był szczególnie rozwinięty pod względem gospodarczym (Jaworzno wysuwało się tutaj na pierwszy plan). Pomimo więc granic państwowych, w tym zaborczych, teren ten był najbardziej uprzemysłowionym na ziemiach polskich. Rozwijało się więc tutaj górnictwo, hutnictwo, handel, komunikacja, przemysł chemiczny, przemysł maszynowy czy energetyka. Sytuacja zmieniła się po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Wówczas to około trzydziestu procent plebiscytowego Górnego Śląska przypadło Polsce wraz z większością przemysłu. Powołano też do życia autonomiczne województwo śląskie. Już wtedy pojawiły się pierwsze plany przyłączenia do tegoż województwa obszaru Zagłębia Dąbrowskiego, a nawet zachodniej Małopolski, ze względu na wysoki poziom uprzemysłowienia tychże. Plany te pokrzyżował wybuch II wojny światowej. Sytuacja zmieniła się diametralnie po jej zakończeniu. Wówczas to cały Śląsk znalazł się w granicach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Nastąpił okres zwiększonego poziomu industrializacji i urbanizacji. Bardzo szybko w granicach województwa śląsko-dąbrowskiego znalazło się Zagłębie Dąbrowskie. Stan taki utrzymał się również wtedy, gdy z województwa tego wyłączono Opolszczyznę, a przyłączono m.in. ziemie częstochowską. Doszło do swego rodzaju unifikacji lokalnego przemysłu w jednym województwie. I tak naprawdę to wówczas zaczęto używać powszechnie terminu Górnośląski Okręg Przemysłowy, który łączył przemysł Śląska i Zagłębia. Kolejnym istotnym etapem była reforma administracyjna z 1975 roku kiedy to powołano do życia 49 województw. Wówczas to Jaworzno, wraz z Chrzanowem czy sama Trzebinia zunifikowane zostały w województwie katowickim. Dlaczego? Otóż ówczesna władza ludowa chciała połączyć w jednym organizmie terytorialnym całość lokalnego przemysłu. Wówczas wydawało się to dość logiczne. Używano już wówczas sformułowania GOP, dotyczyło to jednak nadal terenu Śląska i Zagłębia. Na początku terminu tego nie stosowano wobec Jaworzna czy Chrzanowa. Wobec faktu, że obszar ten był dopiero co wyłączony z Zagłębia Krakowskiego, obszar ten zwano Jaworznicko-Chrzanowskim Okręgiem Przemysłowym. Dopiero z czasem dokonała się swego rodzaju asymilacja i zachodnią Małopolskę zaczęto traktować jako integralną część GOP-u. Dziś określenie to, czy właściwie skrót pojawia się już o wiele rzadziej, w niczym to jednak nie zmienia faktu, że jest to nadal najbardziej uprzemysłowiony rejon Polski, a określenie aktualne choć znaczna część GOP-u to nie Górny Śląsk. Dziś formalnie GOP funkcjonuje na wielu płaszczyznach jako Zagłębiowsko- Śląska Metropolia, do której Jaworzno już dziś jednak nie należy. Nie zmienia to jednak faktu, że GOP jako taki funkcjonuje w zbiorowej świadomości nadal, łącząc w sobie definicję aglomeracji, okręgu przemysłowego i konurbacji katowickiej, której Jaworzno częścią jest. O ile dwie pierwsze dotyczą więzi ekonomicznych i wszelkich powiązań wynikających z tychże, o tyle ostatnie pojęcie nawiązuje do tkanki miejskiej, tworzącej organiczną, choć nie do końca spójną całość. Jaworzno natomiast jest jej integralną częścią, na co olbrzymi wpływ ma przynależność naszego miasta do województwa śląskiego, w przeciwieństwie do powiatu chrzanowskiego, który należąc do województwa małopolskiego, nie jest traktowany już dziś jako cześć GOP-u czy innych struktur, funkcjonujących na pograniczu śląsko-małopolskim. Jarosław Sawiak Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl08:46 12 08:46Jaworzno mało znane Górnośląski Okręg Przemysłowy 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

W dzisiejszym odcinku historyk Jarosław Sawiak opowie Państwu o tytułowej Głodomerii, a dokładnie o tym, skąd wzięła się taka nazwa, co oznaczała i co miało z nią wspólnego dzisiejsze Jaworzno. Serdecznie zapraszamy. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl10:24 17 10:24Jaworzno mało znane Głodomeria 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Jaworzno jest od wieków historyczną częścią Małopolski, choć jednocześnie od ponad dwóch dekad wchodzi w skład województwa śląskiego. Od wielu też stuleci teren naszego miasta ma charakter przygraniczny; w przeszłości zachodnia granica Jaworzna była granicą Polski, a w XIX stuleciu na Przemszy i Białej Przemszy biegły granice zaborów. Przygraniczność ta w sposób oczywisty wniosła sporo lokalnego kolorytu i rozmaitości, zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych, przenikając się po obydwu brzegach wspomnianych rzek. Doskonałym tego przykładem jest określenie Hanysy oraz Gorole. Skąd wzięły się takowe, kogo oznaczają oraz jak zmieniał się ich ciężar gatunkowy w przeszłości? Wreszcie na koniec odpowiedź na pytanie; czy bliżej nam do rzeczonych Hanysów, czy do Goroli właśnie? Opowiada historyk Jarosław Sawiak. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl12:05 36 12:05Jaworzno mało znane Hanysy czy Gorole? 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Teren współczesnego Jaworzna, pomimo że przez stulecia miał charakter przygraniczny, zachował znaczną jednolitość wyznaniową i narodowościową. Mieszkali tutaj oczywiście Żydzi, być może Arianie, ale mieszkali tutaj także protestanci, a dokładniej rzecz biorąc luteranie, czyli przedstawiciela Kościoła Ewangelicko - Augsburskiego. Skąd się tutaj wzięli, kiedy przybyli i jaką rolę odegrali w dziejach miasta Jaworzna? Na pytania odpowiada historyk Jarosław Sawiak. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl12:13 42 12:13Jaworzno mało znane Jaworzniccy protestanci 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

W dzisiejszym odcinku sprawy w swoje ręce bierze jaworznicka młodzież, która z niewielką pomocą jednego z historyków usiłuje dociec, dlaczego patronami jednej z ulic naszego miasta są Helena i Jan Prześlakowie. Czy rezultat okaże się zaskakujący i wyjdzie naprzeciw oczekiwaniom młodych ludzi? Nie przedłużając więc oddajmy jej właśnie głos Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl11:50 21 11:50Jaworzno mało znane Kto w takich czasach Żydów przechowuje?... 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Jeśliby spojrzeć z Pagórów Jaworznickich w kierunku północnym, to widać tam rozległe tereny; częściowo zalesione, po części zurbanizowane, częściowo zaś zindustrializowane. Dla wielu z nas to po prostu Zagłębie. Jednak zarówno w przeszłości, jak i częściowo do dnia dzisiejszego obszar ten w szerszym kontekście zwie się Kongresówką. Natomiast tereny leżące tuż za północną granicą współczesnego Jaworzna zwano też kiedyś lasem moskiewskim. Bo i rzeczywiście w przeszłości tuż za linią Białej Przemszy rozciągało się państwo, które swój początek miało tuż, tuż, a kończyło się na Kanadzie. Skąd w związku z powyższym takie, a nie inne nazwy, jak je interpretować i jaka jest ich geneza oraz o tym, na ile przetrwały do naszych czasów. ? Na pytania odpowiada Jarosław Sawiak. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl10:29 26 10:29Jaworzno mało znane Las moskiewski czy Kongresówka? 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Tym razem zapraszamy do nieodległych Maczek. O ich ciekawej historii opowiada historyk Jarosław Sawiak. Współcześnie Maczki należą administracyjnie do Sosnowca. Docieramy tam jadąc z centrum Jaworzna ul. św. Wojciecha przez Górę Piasku, stamtąd ul. Stefana Batorego, mijamy Kozi Bród i Białą Przemszę, dworzec Sosnowiec Maczki znajduje się po prawej kilkadziesiąt metrów dalej. Początki Maczek sięgają przełomu XVII i XVIII wieku. Pierwotnie stanowiły część Jaworzna, w 1950 r. przyłączono je do Sosnowca. Nazwa Maczki nie jest przypadkowa. W Jęzorze mieszkał młynarz o imieniu Maciej. Miał wielu synów, zwano ich Maćkami. Część z nich osiedliła się w dzisiejszych Maczkach, które podówczas od  synów rzeczonego młynarza zwano Maćkami. Materiał pochodzi ze strony http://www.jaw.pl05:55 17 05:55Jaworzno mało znane Maczki 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Przy stosunkowo niezłej pogodzie można z terenu współczesnego Jaworzna dostrzec całe pasmo gór, które w linii prostej leżą od Jaworzna w odległości ok. 60 kilometrów. Przy aurze nieco przewietrzonej i wyżowej doskonale widać od nas także Babią Górę oraz same Tatry. Jednak i na terenie Jaworzna rozciąga się mezoregion o nazwie Pagóry Jaworznickie. Z górami nie mają wiele wspólnego, aczkolwiek wpisują się mocno w okoliczny krajobraz. Mezoregion ten leży w prowincji Wyżyny Polskie, podprowincja natomiast określana jest jako Wyżyna Śląsko-Krakowska, zaś makroregion to po prostu Wyżyna Śląska. Czym jednak są pagóry? Pagór rzecz jasna jest mniejszy od wzgórza. Wysokość względna pagóra to mniej niż 100 metrów wysokości względnej. Wierzchołek pagóra jest także przeważnie łagodnie zaokrąglony. Wzgórze jest natomiast większe od pagóra, a mniejsze od góry. Przyjmuje się, że wysokość wzgórza to co najmniej 100 metrów, ale nie więcej niż 300 metrów wysokości względnej. Wzgórze przeważnie ma lekko zaokrąglony wierzchołek. Powyżej trzystu metrów wysokości względnej mówimy już o górach. Pagóry Jaworznickie leżą rzecz jasna w południowej Polsce, w południowo-wschodniej części Wyżyny Śląskiej, głównie na terenie tereny miasta Jaworzna oraz w miejscowościach i położonych w jego okolicach m.in.: Lędzin, Imielina, Chełma Śląskiego, Chełmka, Libiąża, Chrzanowa, Balina, Mysłowic, Katowic i Tychów. Łączna powierzchnia regionu 513 km². Od otaczających je Wyżyn: Olkuskiej, Katowickiej i Garbu Tarnogórskiego Pagóry Jaworznickie różnią się przede wszystkim mniej zwartymi formami rzeźby terenu. Od południowego wschodu graniczą z Rowem Krzeszowickim i Garbem Tenczyńskim, a od południa z częścią Kotliny Oświęcimskiej tj. z Równiną Pszczyńską i Doliną Górnej Wisły. Region ten, zbudowany z dolomitów triasowych nie stanowi tutaj ciągłej i zwartej powierzchni. Wzniesienia te wyizolowane są bowiem i porozdzielane różnorodnym systemem obniżeń. W obniżeniach tych osadziły się, w pokładach o znacznej miąższości, piaski lodowcowe i rzeczne. Dzięki temu w okolicy powstawały w różnych okresach kopalnie piasku. Najwyższym wzniesieniem regionu jest Góra Pod Wiankiem mierząca 357 m n.p.m. Niektórzy jednak uważają, że najwyższym wzniesieniem pagórów jest jaworznickie Grodzisko, drugie co do wysokości wzniesienie w Jaworznie (346 m n.p.m.). Nazwa tego drugiego wzniesienia pochodzi od grodziska kultury łużyckiej, potwierdzonego badaniami archeologicznymi, przeprowadzonymi dwukrotnie w 2. połowie lat 60. XX wieku. Natomiast rozbieżność tą wiązać należy z różnicą w wysokości bezwzględnej, czyli tej mierzonej względem poziomu morza, a wysokości względnej, a więc tej, dla której punktem odniesienia są okoliczne zagłębienia, niecki czy doliny. Wartym wspomnienia jest także to, że z budujących podłoże skał wydobywało się i wydobywa nadal cynk, ołów oraz węgiel kamienny. stnienie pagórów powoduje, że teren Jaworzna jest dość mocno pofałdowany, a okoliczne wzniesienia urozmaicają okolicę swoimi formami. Wśród form takich wymienić można wspomniane już Grodzisko, Górę Piasku, Wielkanoc czy Garb Długoszyński. Natomiast nazwa własna Jaworzno stała się jednocześnie odprzymiotnikowym określeniem tytułowych pagórów. Jarosław Sawiak Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl04:36 9 04:36Jaworzno mało znane Pagóry Jaworznickie

Dodał: dlaCiebietv

Koleje żelazne rozwijały się w okolicach Jaworzna już w pierwszej połowie XIX wieku. Była to przede wszystkim kolej krakowsko-górnośląska, wybudowana w 1847 roku. Były to również linie o charakterze lokalnym; chociażby ta, która łączyła Szczakową z Maczkami, czy jaworznickie kopalnie połączone z portem rzecznym w Jeleniu, za pośrednictwem którego jaworznicki węgiel trafiał do dalszych odbiorców. Mało kto jednak spodziewałby się, że lokomotywa jeździła także po jaworznickim rynku. Jak to możliwe i jaka była geneza i przebieg tegoż wydarzenia? Cóż. Należałoby się przenieść tak naprawdę do lat pięćdziesiątych XX wieku. Wówczas to istniała kolej wąskotorowa, która łączyła niewielką kopalnię piasku na Wilkoszynie z szybem na Warpiu. Istniała ona już w latach trzydziestych XX wieku. Za pośrednictwem tejże nitki transportowano do wspomnianego szybu piasek w celach podsadzkowych. Linia ta pokrywała się mniej więcej z osią dzisiejszej ulicy Chełmońskiego. W latach 1950-1955 zdarzyło się jednak dwukrotnie, że na linii tej zabrakło parowozu. Pamiętać trzeba o tym, że w tamtych czasach kolej jako taka eksploatowana była bardzo intensywnie, a szeroko rozumiany sprzęt kolejowy, w wyniku tejże eksploatacji często się psuł, a więc wymagał remontu czy wymiany. I to właśnie wówczas koniecznym stało się dostarczenie na ową linię wąskotorową nowego taboru. Nie było problemem to, skąd ów tabor zdobyć, tylko to, jak go dostarczyć na miejsce. Zarówno wagonami czy parowozem wąskotorowym, czy wagonikami dysponowały jaworznickie kopalnie, jednak nie istniało wówczas żadne połączenie kolejowe, które wiązałoby nitkę wiążącą Warpie z Wilkoszynem z rejonem ówczesnego Bieruta (dzisiejszy szyb Piłsudski). O ile bowiem dało się na przykład rozkręcić wagoniki i w ten czy inny sposób je przetransportować do miejsca docelowego, o tyle z parowozem był już większy problem. Była to co prawda lokomotywa wąskotorowa, a więc mniejsza od dużych parowozów (podobna do tej, która przez laty stała w parku na Osiedlu Stałym), ale nie dało się jej tak po prostu rozłożyć na części pierwsze i w kawałkach przetransportować tam gdzie należy. Na miejsce musiała być w związku z tym dostarczona w całości. Zastanawiano się wówczas, jak sprostać temu osobliwemu celowi. Ostatecznie postanowiono, że parowóz ów dotrze na miejsce na własnych kołach. Jak to możliwe? Lokomotywa wąskotorowa, usytuowana niegdyś na Osiedlu Stałym. Taka lub jej podobna, przejeżdżała kiedyś przez jaworznicki rynek (MMJ) Otóż zdecydowano się na dość nietypowe i niełatwe do wykonania przedsięwzięcie. Parowóz bowiem dojechać miał ze wspomnianego Bieruta na linię dzisiejszej ulicy Chełmońskiego. Postanowiono więc poprowadzić prowizoryczną linię kolejową, po której lokomotywa dotarłaby, tam gdzie trzeba. Linię tą budowano w trzech odcinkach. Poprowadzono ją między innymi dzisiejszą ulicą Sportową, Pocztową, potem linia przecięła na wskroś jaworznicki rynek, a potem biegła pod górkę ulicą Sławkowską, ku miejscu przeznaczenia właśnie. Linię tę budowano w trzech, porównywalnych co do długości odcinkach. Kiedy zbudowano pierwszy odcinek, lokomotywa podjechała przez całą jego długość do miejsca, w których kończyły się tory. Następnie linia, którą lokomotywa zostawiła za plecami, była demontowana i transportowana w częściach przed lokomotywę. Tam skręcano kolejny odcinek, parowóz podjeżdżał ponownie i sytuacja się powtarzała. Tory z tyłu demontowano i skręcano ponownie przed parowozem. I tak łącznie trzy razy. Aż do momentu, kiedy maszyna znalazła się na miejscu. Potem rzecz jasna prowizoryczną nitkę rozkręcono i finalnie zlikwidowano, przez co owe kursy parowozu przez jaworznicki Rynek miały tylko i wyłącznie charakter doraźny i prowizoryczny. Wydarzenie to jednak wzbudzało bardzo duże zainteresowanie, tym bardziej że akcja ta, między innymi pod względem logistycznym, była sporym wyczynem, jak na czasy, kiedy ją przeprowadzano. I pomimo pewnych trudności, które polegały na tym, że w czasie jazdy pod górkę, koła lokomotywy kilkakrotnie buksowały, to jednak cała akcja przeprowadzona została ponoć bardzo sprawnie. A o całym wydarzeniu wspomina w książce pt. Jaworzno minione śp. Bartłomiej Cieszyński, wieloletni pracownik Muzeum Miasta Jaworzna, który jako dziecko był świadkiem całego wydarzenia. Było to wówczas coś niewątpliwie spektakularnego i wyjątkowego (szczególnie dla dzieciaka), a i zapewne dziś byłoby nie lada widowiskiem, po którym (niestety) poza wspomnieniami nie ma już śladu. Jarosław Sawiak Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl05:15 15 05:15Jaworzno mało znane Parowóz na rynku 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Na terenie współczesnego Jaworzna nie brakuje niewielkich, często nieznanych i prawie zapomnianych osad i przysiółków o dość osobliwych nazwach. Jednym z nich jest niewątpliwie Pasternik, niewielka jednostka osadnicza położona na północnych krańcach naszego miasta; pomiędzy Długoszynem, a Górą Piasku. Gdzie dokładnie jest usytułowany, nad jaką rzeką leży, skąd taka, a nie inna nazwa? Jaki jeszcze potok płynie w okolicy i jaką stanowi granicę? No i wreszcie; jakie relikty historii tam się znajdują i na ile przetrwały do naszych czasów? Na pytania odpowiada historyk Jarosław Sawiak. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl09:20 28 09:20Jaworzno mało znane Pasternik 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Historyk, badacz dziejów Jaworzna Jarosław Sawiak przedstawia wojenne dzieje Pasternika. Po wschodniej stronie dzisiejszej ul. Stefana Batorego w zakolu rzeki Kozi Bród faszyści stworzyli przejściowe getto dla jaworznickich Żydów. Ze znajdujących się tam budynków wypędzono w 1942 r. wszystkich mieszkańców. Teren ogrodzono drutem kolczastym. Ścieśniono tam wszystkich jaworznickich Żydów. Warunki były tragiczne, Żydzi umierali z chorób i głodu. W czerwcu 1942 r. getto zlikwidowano. Część Żydów przewieziono do getta w Sosnowcu, część do getta w Chrzanowie, pozostałych w bydlęcych wagonach wywieziono do obozu w Oświęcimiu. Obóz dla jeńców wojennych Niemcy pobudowali pomiędzy Kozim Brodem a Białą Przemszą. Była to podówczas najbardziej na północ wysunięta część Szczakowej Wsi. Współcześnie po obozie nie ma śladu, teren ten porasta las. Na terenie Jaworzna faszyści stworzyli kilak miejsc koncentracji jeńców wojennych, jedynie na Pasterniku stworzyli regularny obóz jeniecki z barakami ogrodzonymi drutem kolczastym. Więziono w nim Polaków, Włochów i Brytyjczyków. Istniał tam do końca II wojny światowej. Zachowała się jedynie jedna fotografia tego obozu, wykonano ją w styczniu 1945 r. Materiał pochodzi ze strony http://www.jaw.pl06:52 19 06:52Jaworzno mało znane Pasternik getto żydowskie i obóz dla jeńców wojennych 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

W dzisiejszym odcinku zapraszamy Państwa do kopalni. Nie do kopalni węgla jednak lecz do kopalni piasku. Czym różni się wszak jedna od drugiej, jak zrodziło się i kształtowało się górnictwo piasku na terenie współczesnego Jaworzna, w jakim celu wydobywano ów piasek i do czego miał finalnie służyć? Na pytania odpowiada historyk Jarosław Sawiak. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl08:07 26 08:07Jaworzno mało znane Piaskownia 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Teren dzisiejszego Jaworzna, stanowiąc w czasie zaborów część Wielkiego Księstwa Krakowskiego, a jednocześnie nie będąc formalnie integralną częścią Galicji jako takiej, tylko częściowo odstawał od galicyjskiej normy, która była powszechna nędza. Co prawda rejon dzisiejszego Jaworzna był uprzemysłowiony i obok Krakowa należał do najlepiej rozwiniętych pod względem gospodarczym, to jednak bieda była tutaj również uderzająca i powszechna. W niczym to więc nie zmienia faktu, że był to obszar niemal równie nędzny jak pozostałe tereny zaboru austriackiego. Dominowała tutaj ludność małorolna oraz wyrobnicy, zatrudnieni głównie w górnictwie i hutnictwie. Pracowali od ośmiu do dwunastu godzin na dobę. Odżywiali się równie marnie; dominowały warzywa i chleb. Mięso jedzono bardzo rzadko, głównie od święta. Hodowano co prawda większą czy mniejszą trzódkę, ale ta, w związku z kiepskim wyżywieniem w postaci marnych pasz i lichych pastwisk, nie wzbogacała w sposób zasadniczy lokalnej diety o nabiał. Trochę lepiej było na południu dzisiejszego Jaworzna, w rejonie Byczyny i Jelenia; tam gleby były nieco lepsze, więc i zasób pastwisk bardziej odżywczy. Problemy były także z bieżącą wodą; o ile w Długoszynie i w Jeleniu posiadano, odpowiednio dostęp do Białej Przemszy i Przemszy, o tyle w pozostałych częściach starej jaworznickiej parafii zadowalać się musiano lichymi źródłami oraz płytkimi studniami, oraz zbiornikami na wodę, których zawartość i jakość często pozostawiała wiele do życzenia, wywołując niejednokrotnie choroby różnej maści. Z poziomem higieny czy też z obchodzeniem się z nieczystościami, fekaliami czy odpadami też było fatalnie. Wszechogarniający fetor był chlebem powszednim. Jednak prawdziwą plagą lokalnej społeczności (zapewne nie tylko lokalnej zresztą) było ponoć pijaństwo. Tak naprawdę bowiem jedyną atrakcją czy to rolników, czy wyrobników był alkohol. Innych po prostu nie było, a to, co można by nazwać życiem kulturalnym, praktycznie nie istniało. Pito więc na potęgę; głównie w lichych karczmach. Upijano się często do nieprzytomności. Stanowiło to jedyny koloryt powszedniego dnia, kiedy po skończonej pracy można było pogrążyć się w oparach gorzoły czy bimbru w ramach okolicznego towarzystwa. To wszystko zaś powodowało nie tyleż różnego rodzaju karczemne awantury i bijatyki, ale nade wszystko generowało biedę. Jeszcze większą nędzę. Nędzę niewyobrażalną. Ci, którzy pili, przepijali większość swych uposażeń. To natomiast powodowało, że rodziny klepały przysłowiową biedę z nędzą właśnie. W związku z tym brakowało niejednokrotnie pieniędzy na cokolwiek, przede wszystkim na jedzenie, o potencjalnym leczeniu nie wspomniawszy. Niedożywione, a co za tym idzie, chorujące często dzieci niejednokrotnie umierały przed ukończeniem drugiego roku życia. Przeżywały tylko te najsilniejsze. Lecz co istotne, pomimo tak nędznego wizerunku jaworznickiej parafii z lat siedemdziesiątych XIX wieku, ludzie żyli tutaj relatywnie długo. Wielu z nich dożywało nawet starości. Wydawać by się przecież mogło, że wynędzniała, głodna i niedożywiona społeczność, której dieta niejednokrotnie pozwalała co najwyżej na przeżycie z dnia na dzień, będzie umierać masowo i szybko. A było niemal na odwrót. Dlaczego? Czy ludzie ci w rzeczy samej aż tak byli zahartowani? A może zakonserwowani? Trudno znaleźć tego przyczynę i klarowną odpowiedź. Nawet choroby zakaźne nie zbierały tutaj aż takich żniw, jak można by się spodziewać. Owszem ludzie chorowali i umierali ale skala zjawiska wydawać by się mogła nieadekwatna do ogólnego poziomu życia, kultury żywienia, higieny i dbania o siebie. W jednym z raportów z tamtego okresu, dotyczącego skutków epidemii cholery odnotowano np. statystyki z Długoszyna, który przedstawiał obraz prawdziwej nędzy i rozpaczy. Wieś ta w okolicznościach epidemii cholery skazywana była wówczas na całkowitą bodaj zagładę. A jednak, jak wynika z raportu z tamtego okresu, zmarło tu zaledwie dziesięć osób, głównie dzieci. Czy nędza, bieda, głód, katastrofalne warunki sanitarne i utrwalane od pokoleń nałogi były tak mocno osadzone i okrzepłe, że bezsilna wobec nich była nawet choroba i śmierć? Tego nie wiem. Co prawda dopadała ich z czasem bezlitośnie, ale jej dostęp do śmiertelników wydawał się wówczas jakoś dziwnie ograniczony. Jarosław Sawiak Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl07:16 4 07:16Jaworzno mało znane Plaga

Dodał: dlaCiebietv

Osiedle Podwale należy do grona największych na terenie miasta Jaworzna. Na trwałe wpisało się z pejzaż naszego miasta. Rozciąga się od osi ulicy Grunwaldzkiej po Warpie, granicząc ze ścisłym centrum, Gigantem, Pechnikiem oraz Jerozolimą. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu teren ten był niemal pusty. Były tu nieliczne pola, nieużytki oraz lichy drzewostan. Jednak wraz z postępującym rozwojem jaworznickiego przemysłu, wzrosło też zapotrzebowanie na nową zabudowę mieszkaniową. Do Jaworzna przybywali masowo nowi pracownicy kopalń czy elektrowni, a dotychczasowa zabudowa w żaden sposób nie wychodziła naprzeciw zapotrzebowaniu na nowe mieszkania. Dlatego też już od lat pięćdziesiątych XX wieku zaczęły tutaj powstawać nowe dzielnice. Pierwsze z nich miały charakter doraźny i tymczasowy, tak jak np. Osiedle Awaryjne czy Wesołe Miasteczko. Z czasem zaczęto jednak budowę trwałych osiedli. Przykładem tego jest Osiedle Stałe oraz Osiedle Tadeusza Kościuszki. Nie inaczej był o zresztą z Podwalem. To ostatnie powstało jednak nieco później. Oddano je do użytku na początku lat 60. XX wieku. Do dzisiaj przetrwał zresztą nieformalny podział na Stare Podwale i Nowe Podwale. Stare Podwale to to, które rozciąga się mniej więcej od ulicy Lipowej aż po ulicę S. F. Mazur. Jego osią jest obecna ulica 11 Listopada. Cechą charakterystyczna był fakt, że wybudowane tutaj bloki różniły się znacznie od tych, wzniesionych na Osiedlu Stałym czy OTK. Tam zabudowa zawierała sporo elementów budownictwa socrealistycznego; arkady, podcienie, poszerzone nieco fundamenty, wyraźne gzymsy, strzeliste i spadziste dachy. Wszystko to podkreślało socrealizm właśnie, podkreślający pozycję i rolę władzy ludowej. Co ciekawe zresztą, zarówno OTK jak i Podwale zostało zaprojektowane przez tego samego człowieka. Był nim Aleksander Grygorowicz, profesor dr hab. Politechniki Poznańskiej. Pan Grygorowicz był wybitną osobistością, erudytą, architektem, nauczycielem akademickim. Co również frapujące, Aleksander Grygorowicz pisał swą pracę doktorską pod kierunkiem profesora Wiktora Zina, którego my jaworznianie znamy jako tego, który zaprojektował współczesny jaworznicki kościół św. Wojciecha. Jednak osiedla, dwa osiedla, które powstawały niemal w tym samym czasie, różnią się od siebie zasadniczo. Podwale nie przedstawia już cech charakterystycznych socrealizmu przełomu lat 40. i 50. XX wieku. Zabudowa jest tutaj prosta, chciałoby się powiedzieć pragmatyczna, ale i zapewne tańsza, przypominająca klocki poukładane na zboczu wzniesienia. Bloki zostały zbudowane z cegły. Natomiast reszta Podwala, Nowe Podwale, które powstało nieco później, wzniesione zostało z tzw. wielkiej płyty, ciągnąc się do ścisłego centrum. Cechą charakterystyczną tegoż osiedla jest fakt, że postawione ono zostało na zboczu pokaźnego wzniesienia. Nie mniej charakterystyczne były niegdyś schody, ciągnące się ku górze, pomiędzy blokami. Samo zaś osiedle, z nieco dalszej perspektywy też przypomina swego rodzaju schody. Dużą atrakcją jednocześnie tego miejsca jest to, że ze szczytu Podwala rozciąga się piękny widok na góry, a przy lepszej pogodzie na Tatry i Babią Górę. Na koniec jeszcze kilka słów o ewentualnym pochodzeniu nazwy. W przeszłości można się było zetknąć z tezą, że nazwa osiedla nawiązuje do dawnych umocnień i wałów, które w przeszłości ochraniać miała Jaworzno. Stąd nazwa Podwale, czyli pod wałem. Wałami rzeczywiście określano niekiedy w przeszłości takie umocnienia. W niektórych miastach nazwa Podwale występuje, będąc pokłosiem takich właśnie wałów, umocnień czy nawet murów obronnych. Jednak w przypadku Jaworzna nie ma żadnych dowodów, że tak właśnie było. Nazwa Podwale, sama w sobie, nawiązuje także do tworów naturalnych, a więc wałów, wzniesień i stromizn, a to co było pod nimi, nazywano Podwalem. Pamiętajmy, że przez zdecydowaną większość swych dziejów Jaworzno było najzwyklejszą wsią i istnienie w tym miejscu jakichkolwiek wałów obronnych nie miało racji bytu. Jarosław Sawiak Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl07:47 10 07:47Jaworzno mało znane Podwale

Dodał: dlaCiebietv

Katowice były kiedyś Stalinogrodem, Wołgograd Stalingradem, a Kaliningrad Królewcem. Niejednokrotnie wszak w historii zmieniano nazwy miast i miasteczek. Czasem jednak zmiany te były nieformalne, krążąc wśród lokalnej społeczności jako przejaw swego rodzaju folkloru. Podobnie jest też w naszej okolicy; Chrzanów to np. Cabanów, Byczyna to Mała Moskwa. W dzisiejszym odcinku wszak o najbardziej na północ wysuniętej dzielnicy Jaworzna; o tym, co to za osiedle i jakie dwie nazwy przylgnęły do niego w przeszłości i z czego to wynikało? Zaprasza historyk Jarosław Sawiak. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl07:14 56 07:14Jaworzno mało znane Premsdorf czy Makaszów? 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

W dzisiejszym odcinku otworzymy pewne małe drzwiczki. Za nimi przyjrzymy się dwóm datom. Postaramy się również ustalić to, co owe daty oznaczają, kto je wyrył i dlaczego. Powiemy również o tym, jak mają się one do pozostałych pisanych źródeł historycznych i w jaki sposób wiążą się z omawianym dziś obiektem. Zaprasza jak co tydzień, Jarosław Sawiak. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl10:16 43 10:16Jaworzno mało znane Rozbieżność 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

W przeszłości w ramach przeprowadzanej rekultywacji wyrobisk kopalń piasku podsadzkowego w Jaworznie dokonywano zazwyczaj systematycznego zalesiania; poza wszak jednym wyjątkiem. Jest nim Zalew Sosina. W dzisiejszym odcinku historyk Jarosław Sawiak opowie więc o tym, jak powstał ten akwen, co znajdowało się tutaj wcześniej, jakie było pierwotnie przeznaczenie tworzonego tutaj zbiornika wodnego, jakie były etapy jego powstawania i skąd wreszcie wzięła się jego nazwa. Serdecznie zapraszamy. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl05:38 45 05:38Jaworzno mało znane Sosina 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

W dzisiejszym odcinku historyk Jarosław Sawiak opowie Państwu o tzw. starych i blocorzach. Po pierwsze o tym, co owe określenia oznaczają i kogo dotyczą, po drugie skąd się w ogóle wzięły i wreszcie o tym, na czym polegały antagonizmy między jednymi a drugimi i na ile są aktualne do dnia dzisiejszego? Serdecznie zapraszamy. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl07:59 27 07:59Jaworzno mało znane Starzy i blocorze 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

W tym odcinku historyk Jarosław Sawiak opowie o rozwoju kolei żelaznej w Szczakowej. Z pewnością każdy jaworznianin był na dworcu Jaworzno-Szczakowa lub przynajmniej wie jak do owego dworca dotrzeć. Informujemy więc gości z Centrum do rzeczonego dworca dojeżdżają linie autobusowe nr 307, 304 i 305. Autem jedziemy z ul. Grunwaldzkiej, w ul. Szczakowską, ul. Górnośląską w kierunku kościoła parafialnego, stamtąd ul. Jagiellońską do końca. W II połowie XIX w. powstał tam dworzec kolejowy. Okres najintensywniejszego rozwoju Szczakowej przypada na przełom XIX i XX wieku. W tej niewielkiej podówczas wiosce pobudowano cementownię i fabrykę gazu oświetleniowego. Tzw. ustawą małomisteczkową w 1896 r. nadano Szczakowej  prawa miejskie.  Materiał pochodzi ze strony http://www.jaw.pl06:43 9 06:43Jaworzno mało znane Szczakowa rozwój kolei żelaznej 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Tym razem zapraszamy do dawnych Szczakowej Wsi i Szczakowej Miasto. Oprowadza historyk, badacz dziejów Jaworzna Jarosław Sawiak. Punktem centralnym dawnej Szczakowej Wsi była kapliczka św. Stanisława Biskupa i Męczennika położona przy dzisiejszej ul. Stefana Batorego. Dawna Szczakowa Wieś, trzon historycznej Szczakowej, to współczesna Góra Piasku. Pierwsze wzmianki o tej osadzie datowane są na wiek XIV. Była to małopolska wieś z nieistniejącym już młynem wodnym. Szczakowa Miasto rozciąga się wzdłuż dzisiejszej ul. Jagiellońskiej. Powstała w XIX wieku, kiedy to pobudowano tam dworzec kolejowy i zakłady przemysłowe. Materiał pochodzi ze strony http://www.jaw.pl06:03 20 06:03Jaworzno mało znane Szczakowa wieś Szczakowa miasto 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Patronką szczakowskiego kościoła, wzniesionego na przełomie XIX i XX wieku jest św. Elżbieta węgierska. Jednak w rzeczywistości świątynię tą wzniesiono by uczcić ówczesną cesarzową austriacką Elżbietę, która do historii przeszłą jako Sissi. Fakt ten wszakże nie jest jedyną ciekawostką dotyczącą Szczakowej jako takiej. W dzisiejszym odcinku więc o ciekawostkach i osobliwościach związanych z tymże osiedlem; o tym pod iloma nazwami ono funkcjonowało, co ciekawego można tutaj zobaczyć, co zniknęło bezpowrotnie i wreszcie pod jakim względem osada ta jest jedyna i niepowtarzalna. Zaprasza jak co tydzień Jarosław Sawiak. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl09:25 53 09:25Jaworzno mało znane Szczakowskie osobliwości 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Jako nauczyciel sporo czasu spędzam w gronie młodzieży. Okazuje się przy tym, że sam dowiaduję się od tejże również niemało. Dotyczy to w dużej mierze współczesnej nowomowy, w ramach której dopatrzeć się można sporo błędów, niektóre jednak usiłują bronić się samoistnie, opierając się o swego rodzaju logikę. Dotyczy to w dużej mierze nazw miejscowych.  Mowa tutaj oczywiście naszym o Jaworznie. Mowa przede wszystkim o obrzeżach Osiedla Tadeusza Kościuszki, na których mieszkam. Takowymi obrzeżami jest także ulica Jana Matejki, ciągnąca się od ulicy Grunwaldzkiej w kierunku ronda z drugim jaworznickim drwalem. Któregoś letniego popołudnia miałem okazję usłyszeć młodego chłopaka, który z telefonem w ręku zmierzał właśnie w kierunku owej ulicy. Dało się słyszeć, jak mówił, że zaraz będzie na Matejkach. Chłopak ów, poza wszelką wątpliwością zmierzał na ulicę Matejki, Jana Matejki, co wszak miały oznaczać owe alternatywne Matejki? Cóż, wszystko to być może zasługa owej swoistej, młodzieńczej nowomowy właśnie, ale i może po prostu elementarnej niewiedzy. Szczerze mówiąc, takie, a nie inne sformułowanie słyszę w ostatnim czasie nie po raz pierwszy. Nie po raz pierwszy ktoś jest, czy będzie na owych Matejkach. Tym bardziej usposabia mnie to do przekonania, że tego typu wersja jest być może celowym, przekornym zabiegiem. Ciężko mi jednak owo obronić, skoro rozmawiając z uczniami, ciągle słyszę owe Matejki, wypowiadane z pełnym przekonaniem. Bez względu na to wszakże jak jest naprawdę, warto nieco uporządkować temat. Większość z nas wie doskonale, że nie ma czegoś takiego, jako owe Matejki (w wersji pytającej gdzie? na Matejkach). Patronem ulicy jest bowiem Jan Matejko, wybitny polski malarz, autor szkiców, grafik, ale nade wszystko monumentalnych obrazów historycznych. Mowa tutaj więc o konkretnym człowieku, który stał się patronem jednej z ulic w ścisłym centrum naszego miasta. Na tabliczkach informujących o patronie ulicy nie ma wszak pełnej wersji imienia, jedynie jego inicjał, wszak ten, sam w sobie jasno sugeruje, że chodzi o jakiegoś człowieka. Jeśli więc jestem na tejże ulicy, czy będę na niej lub byłem to nie na żadnych Matejkach, a na Matejki, ulicy Jana Matejki. Po prostu. A co z tymi nieszczęsnymi Matejkami? Cóż. Na tablicy w ramach wiaty przystankowej na tejże ulicy nie ma już inicjału J, ale jedynie Matejki co samo w sobie może niektórych wprowadzać w błąd. I właśnie na tym młodzi ludzie opierają swe przekonanie o tych Matejkach. Skoro nie ma żadnego inicjału, to nazwa ta nie dotyczy żadnego patrona człowieka, a sama w sobie jest nazwą miejscową. Taka owa młodzieńcza logika. Jeśli zsumujemy ją z brakiem wiedzy, to efekt mamy taki, a nie inny. Być może więc na pewne rzeczy, my dorośli, powinniśmy spoglądać z punktu widzenia ludzi młodych, a nie nas samych, którzy taką wiedzę już posiadamy. Może więc tablice takie czy wiaty powinny być bardziej doprecyzowane. Jak widać bowiem, diabeł rzeczywiście tkwi w szczegółach. To trochę tak jak z Suwałkami. Ale wszak tylko trochę, choć sytuacja w pewnym sensie podobna. Słowo Suwałki nie jest wszak w tym przypadku odpowiedzią na pytanie kogo? (np. Pana Suwałki, a nazwą własną, nazwą miasta, czyli Suwałk (te Suwałki). Natomiast określenie te Matejki nie ma racji bytu, bo w takiej formie nazwą własną nie jest, odnosi się bowiem do patrona danej ulicy. W naszym więc jaworznickim przypadku nie są to te Matejki, a tego Matejki, czyli mistrza Jana. Ale co z tymi alternatywnymi Matejkami, które zdają się żyć swym własnym życiem? Jeśli to bowiem celowy, choć wypaczający gramatyczną rzeczywistość zabieg w ramach swoistej nowomowy i mnożących się neologizmów, to można by to jeszcze jakoś zrozumieć, choć nie zaakceptować. Lecz jeśli to elementarny brak wiedzy, to sprawa staje się bardziej złożona i przykra. Podkopuje bowiem dość radykalnie elementarny kanon wiedzy, a ramach którego, nawet jeśli nie musimy znać życiorysu patrona ulicy, na której mieszkamy, to wypadałoby znać choćby jej prawidłową odmianę i sens. To samo zresztą dotyczy także trochę ul. Żukowa w Byczynie. Niegdyś patronem ulicy był Gieorgij Żukow, radziecki dowódca wojskowy. Teraz patronat dzierży żuk, po prostu żuk, a więc owad. A wszystko przez fonetyczną zbieżność oraz po to, by nie zmieniać na siłę nazwy owej drogi i nie narażać kogokolwiek na zbędne koszty, a jedynie zmienić kontekst. Podobnie rzecz się ma z ulicą S.F. Mazur na Podwalu. Większość ludzi nie ma pojęcia, kim byli państwo Mazurowie, zapominając także o tym, że prawidłowa nazwa ulicy powinna brzmieć S.F. Mazurów, bo to przecież liczba mnoga, a nazwiska się odmienia. Wszystko to summa summarum nasuwa dość smutne refleksje i daje niewątpliwie do myślenia, myślenia, od którego powinno się na różnych etapach zaczynać, ale i kończyć, a z którym, jak widać, co poniektóre okoliczności niewiele mają wspólnego. Niestety. Jarosław Sawiak Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl07:30 9 07:30Jaworzno mało znane Tego czy te?

Dodał: dlaCiebietv

Trójkąt Trzech Cesarzy jak nietrudno się domyślić to miejsce, w którym pomiędzy 1846 r. a 1915 r. zbiegały się granice trzech mocarstw rozbiorowych Polski Rosji, Austrii i Prus. Punkt ten położony jest u zbiegu Białej i Czarnej Przemszy, które tworzą tu Przemszę. O tym niecodziennym miejscu opowiada historyk, badacz dziejów Jaworzna Jarosław Sawiak. Do Trójkąta Trzech Cesarzy dotrzeć można jadąc w stronę Jęzora, na wysokości stadionu Niwka Sosnowiec skręcamy w ul. Żeglarską. Współcześnie miejsce to leży na terenie Sosnowca, choć do roku 1953 r. należało administracyjnie do Jaworzna. Materiał pochodzi ze strony http://www.jaw.pl09:30 26 09:30Jaworzno mało znane Trójkąt Trzech Cesarzy 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Określenie wierch oznacza zazwyczaj szczyt góry, bądź samą górę. Wszak zestawienie ze słowem płaski stwarza pozory oksymoronu. Jest jednak na terenie współczesnego Jaworzna miejsce określane niegdyś w ten sposób. Co to za miejsce, skąd takie, a nie inne określenie oraz słów kilka o lokalnych nazwach najbliższej okolicy. Serdecznie zapraszamy. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl05:35 17 05:35Jaworzno mało znane Wierch Płaski 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Gdyby żył do dzisiaj wybitny polski reżyser i scenarzysta Stanisław Bareja, zapewne nie brakłoby mu tematów do kręcenia i pisania filmów i scenariuszy pełnych sytuacji i wydarzeń groteskowych i absurdalnych. Ale okresem, który w sposób nadzwyczajny obfitował w różnego rodzaju absurdy właśnie, był czas Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. W dzisiejszym tekście przenieść się więc wypada do tamtych czasów, a dokładniej do lat pięćdziesiątych XX wieku. Był to okres kiedy powstawało jedno z pierwszych i najważniejszych osiedli robotniczych na terenie Jaworzna. Chodzi rzecz jasna o Osiedle Tadeusza Kościuszki. Jego zasadnicza część budowana była w latach 1953-57. Potem jednak dobudowano jeszcze kilka bloków; między innymi tzw. bloki awaryjne. Jeden z nich powstał przy ulicy Matejki, a drugi przy ulicy Krasickiego. Osiedle to, jako takie, było niewątpliwie inwestycją przyzakładową, a patronatem objęła ją kopalnia Tadeusz Kościuszko. W obrębie zakładu istniał zresztą specjalny wydział zajmujący się planowaniem i budową tegoż osiedla. Zostało ono zresztą wybudowane rękami samych górników. Ci bowiem, w ramach oddelegowania, mając pisane dniówki dołowe, pracowali na powierzchni, budując wspomniane osiedle. Do pracy takiej natomiast oddelegowywano ludzi, którzy na budowlance się znali. Można więc powiedzieć, że osiedle to górnicy zbudowali sobie sami. Jednym z takich ludzi był pan Józef Król. Pracował on na przewozie na jaworznickim Bierucie. A że na budowlance się znał doskonale, to i przyczynił się do powstania wielu budynków na tymże osiedlu. I to właśnie od niego dowiadujemy się o tytułowym wieżowcu widmo. Zresztą owym widmem był nie tylko sam wieżowiec, ale i ulica, na której jest usytuowany. Jest to rzecz jasna ulica Krasickiego. Sama ulica zresztą jest również swego rodzaju widmem. Pierwotnie miała bowiem w ogóle nie powstać. Dziś natomiast stanowi jedną z najkrótszych ulic w Jaworznie; najkrótszych i jednocześnie trudnych do odnalezienia w terenie. Ciągnie się bowiem od Placu Górników, łączy z ulicą Gwarków, a potem, stanowiąc krótkie drogi dojazdowe do parkingów, rozchodzi się w dwie strony. Gdyby nie fakt, że sama ulica jest opisana na tabliczkach drogowych na słupkach oraz na poszczególnych blokach, to odnalezienie tejże byłoby bardzo trudne. Dziś przypisanych jest do niej pięć budynków. Jednym z nich jest tytułowy wieżowiec. Nazywano go wieżowcem ze względu na to, że w okolicy jest jednym z najwyższych (trzy piętra). Powstał on w okresie budowy osiedla lecz powstał w miejscu, w którym wcale go miało nie być. Budynek jako taki zaplanowany oczywiście był, ale nikt nie przewidywał go pierwotnie w miejscu, w którym go postawiono. Były to bowiem czasy, kiedy w okolicy tej nie było jeszcze bloku elektrownianego (tym ze sklepem Merino), nie było też bloku awaryjnego czy domu kultury. I tak się akurat złożyło, że to właśnie wówczas zaplanowano wydłużenie ulicy Gwarków. Miała się ona ciągnąc od dzisiejszej Rzemieślniczej i docelowo łączyć się z ulicą Grunwaldzką. Kiedy jednak chciano dokonać tejże inwestycji, to okazało się wówczas, że na osi planowanej ulicy stoi już blok mieszkalny, którego w pierwotnych planach po prostu nie uwzględniono. Awantura w związku z tym była ponoć nie byle jaka. Jednak wiadomo było, że bloku nikt nie wyburzy, a lokatorów nie wyrzuci na bruk. I tak już pozostało do dziś. Nie wiadomo dlaczego te dwie inwestycje nałożyły się na siebie i wzajemnie wykluczyły. Niemal na pewno brakło koordynacji inwestycyjnej i stało się tak, a nie inaczej. Było to zresztą dość częste w epoce Polski Ludowej. W związku z powyższym blok, którego miało nie być, powstał i tak już zostało na dobre. Wynikało to zapewne również z faktu, że budowano wówczas na potęgę, ważniejsze zaś było wykonanie planu albo i osiągnięcia nadplanowe w ramach szeroko pojętej, socjalistycznej propagandy. Był tu pusty teren, to postawiono tam blok. Po prostu. Natomiast ulica, której miało nie być summa summarum musiała zaistnieć. Skoro bowiem nie udało się wydłużyć ulicy Gwarków, stworzono (trochę na siłę) nową, która, choć miała nie istnieć, ma się do dziś całkiem dobrze. Jarosław Sawiak Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl05:53 29 05:53Jaworzno mało znane Wieżowiec widmo? 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Nazwy niektórych województw w naszym kraju w bezzasadny sposób przeinaczają rzeczywistość kulturową i historyczną doprawdy nietuzinkowo. Kiedy bowiem pod koniec lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku wprowadzano nowy podział administracyjny naszego kraju, w większości przypadków zrezygnowano z nadawania nazw województwom od ich stolic, stosując w większości przypadków nazwy wywodzące swe brzmienie od krain i regionów historycznych. Poskutkowało to jednak nie lada zamieszaniem, które dotknęło także nasze województwo i nasze miasto. Na szczegóły zaprasza historyk Jarosław Sawiak. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl06:03 15 06:03Jaworzno mało znane Województwo śląskomałopolskie? 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Okolice Białej Przemszy obfitują w wiele zakątków oraz ciekawych i osobliwych miejsc. Jednym z nich jest tzw. Zatwardzie. Gdzie takowe leży, skąd wzięła się jego nazwa i co ciekawego zobaczyć można w tej właśnie okolicy? Na pytania odpowiada historyk Jarosław Sawiak. Serdecznie zapraszamy. Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl07:59 17 07:59Jaworzno mało znane Zatwardzie 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Na terenie Długoszyna jest kilka miejsc, w których grzebano ludzi w czasach zarazy. Jednym z nich jest cmentarz choleryczny. Opowiada o nim historyk, badacz dziejów Jaworzna Jarosław Sawiak. Żeby dotrzeć do tego niezwykłego miejsca należy jechać ul. Widokową, następnie ul. Długoszyńską w kierunku Dąbrowy Narodowej. Materiał pochodzi ze strony http://www.jaw.pl10:50 23 10:50Jaworzno mało znane cmentarz choleryczny 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Przed wiekami pobudowano w Długoszynie kilka kapliczek słupowych. Powstały one w celach dziękczynnych. Ich szlakiem wędrujemy z historykiem, badaczem dziejów Jaworzna Jarosławem Sawiakiem. Kapliczka św. Jana znajduje się przy ul. Widokowej, kapliczkę św. Franciszka postawiono przy dzisiejszej ul. Nadbrzeżnej, przy ul. Jarosława Dąbrowskiego obejrzeć można kapliczkę Srebrników, kolejna kapliczka znajduje przy ul. Jana Długosza. Materiał pochodzi ze strony http://www.jaw.pl07:01 18 07:01Jaworzno mało znane kapliczki długoszyńskie 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

W pierwszej połowie XVI w. pobudowano w Długoszynie sztolnię. Była to podówczas jedna z największych inwestycji górniczych w tym rejonie. Pozyskiwano w niej ołów. O sztolni opowiada historyki, badacz dziejów Jaworzna Jarosław Sawiak. Dotrzecie do tego miejsca jadąc z długoszyńskiego rynku ul. Jana Długosza pod długoszyńską skałkę. Materiał pochodzi ze strony http://www.jaw.pl08:56 13 08:56Jaworzno mało znane stara sztolnia w Długoszynie 1080p 1080p

Dodał: dlaCiebietv

Od 1999 roku teren miasta Jaworzna jest częścią województwa śląskiego. Nijak ma się to jednak z realiami kulturowymi czy etnograficznymi, które kształtowały się przez pokolenia. Przez całe stulecia związani byliśmy w ten czy inny sposób ze stołecznym Krakowem, czy jako część księstwa, czy województwa. Nawet w czasie zaborów ośrodkiem stołecznym był dla nas Kraków. Dlaczego jednak po realiach reformy administracyjnej, obowiązującej w latach 1975-98, kiedy stanowiliśmy część województwa katowickiego, nie powróciliśmy do województwa krakowskiego? Otóż decyzja została podjęta wówczas przez włodarzy naszego miasta, była jednak dość logicznym pokłosiem stanu, który utrzymywał się właśnie do roku 1998. Dwadzieścia trzy lata wcześniej dokonano wszak zmiany podziału administracyjnego naszego kraju. W pierwszej kolejności zniesiono trójstopniowy podział, likwidując powiaty. Dokonywano równocześnie dość sztucznego łączenia przywróconych co dopiero gmin, zmieniano ich granice, a nawet nazwy. Od tego momentu Polska Rzeczpospolita Ludowa podzielona miała być na 49 województw, te zaś składać się miały z gmin. Wielu było takich, którzy śmiali się wówczas, że Polska miała się składać niemal z pięćdziesięciu województw, tak jak Stany Zjednoczone Ameryki Północnej składały się z niemal pięćdziesięciu stanów kontynentalnych. Daleko jednak było małym województwom Polski Ludowej do dużych stanów USA. Pod każdym względem. Co prawda wprowadzenie nowego podziału administracyjnego miało usprawnić zarządzanie krajem, nie liczono się jednak z realiami kulturowymi czy etnograficznymi. Tamta sytuacja stała w sprzeczności ze stanem utrwalonym od wielu pokoleń. Nowy układ tak naprawdę stał się narzędziem do niwelacji starych układów w terenie i większego wpływu partii na szczeblu lokalnym. Nowe województwa były małe, niezbyt ludne i niemal zupełnie podporządkowane władzy centralnej. Do zasadniczej zmiany doszło także w naszej okolicy. Wraz z przytoczoną reformą teren dzisiejszego Jaworzna wcielony został do nowego województwa; województwa katowickiego. Takowe istniało już wcześniej, choć w innych granicach do roku 1975. Jednak teraz wyłączono z niego Częstochowę z okolicami (tworząc województwo częstochowskie) oraz Bielsko-Białą (tworząc wraz z okolicami województwo bielskie). Z reszty natomiast utworzono nowe województwo katowickie. Co istotne jednak, włączono do niego znaczną część dawnego województwa krakowskiego. Był to teren powiatu chrzanowskiego oraz szeroko pojętego Zagłębia. Sytuacja taka wywołała wówczas duże zdziwienie. Także u nas w Jaworznie. Wielowiekowe związki z Krakowem zostały zerwane. Wydawać by się mogło, że powołanie wielu małych województw przyczyni się do decentralizacji kraju, wyrównania różnic pomiędzy poszczególnymi jednostkami (województwami) i szybszego rozwoju kraju. Tak się jednak nie stało. Ale jak to możliwe, że do nowego województwa katowickiego włączono także Jaworzno i teren powiatu chrzanowskiego. Odpowiedź jest bardzo prosta. Ówczesna władza chciała skumulować w jednym województwie okoliczny przemysł, zarówno ten w ramach Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, Zagłębia, jak i Jaworznicko-Chrzanowskiego Okręgu Przemysłowego. Nijak się to miało do realiów historycznych, etnograficznych czy kulturowych. Województwo to stać się miało wszak modelowym województwem Polski Ludowej, na terenie którego skupiać się miał rozwijający się w okolicy przemysł. Z pozoru fakt ten wydawał się dość logiczny. Ale tylko z pozoru. Stan taki utrzymywał się do końca 1998 roku. Doprowadził jednak do wielu zafałszowań i przekłamań. Od tego momentu bowiem teren Jaworzna był i jest do dziś mylnie utożsamiany ze Śląskiem. Stan z lat 1975-1998 doprowadził także (poniekąd słusznie) do utrzymania Jaworzna w granicach obecnego województwa śląskiego, w związku z różnego rodzaju powiązaniami narosłymi w ostatnich dziesięcioleciach. Stan ten jednak ma się absolutnie nijak do kontekstu historycznego i kulturowego, w ramach którego tożsamość terenu obecnego Jaworzna powstawała i kształtowała się przez pokolenia, a dziś definiowana jest nie do końca zgodnie z prawdą historyczną. Jarosław Sawiak Materiał pochodzi ze strony https://www.jaw.pl #jaworzno #jawpl08:20 12 08:20Jaworzno mało znane województwo katowickie

Dodał: dlaCiebietv

Następna strona >

Oglądaj gdzie chcesz

CDA

Ulepsz konto

Przydatne linki

Kup w