OHP 05. Między rewolucją a Rosją

CYKL: ODPLAMIANIE HISTORII POLSKI

Po klęsce powstania listopadowego naród polityczny przeniósł się za granicę w celu kontynuowania tego dzieła, które zakończyło się właśnie klęską. Większa część uczestników Wielkiej Emigracji nie wyciągnęła wniosków z tego, co się stało: przegrane powstanie nie stało się lekcją realizmu politycznego. I tak m.in. za sprawą Henryka Kamieńskiego kontynuowano romantyczne idee rewolucyjne i pracowano nad przygotowaniem kolejnego powstania. Dużą rolę odegrała także poezja romantyczna Mickiewicza, Słowackiego i innych. Skutkiem tego było pojawianie się coraz to kolejnych spisów liberum conspiro.
Polacy odgrywali jedną z głównych ról w europejskich ruchach rewolucyjnych. Okazaliśmy się być materiałem podatnym na tego typu tendencje, co dziwi, zważywszy na to, że Polacy wydawali się być przywiązani do religii katolickiej. Zderzenie z inspirowanym przez masonerię ruchem rewolucyjnym polskiego poczucia religijnego wydało dziwną symbiozę teoretycznie konserwatywnych Polaków ze światem rewolucji .
Inną wizję polityczną realizował m.in. Wincenty Krasiński, który przeprowadził Polskę przez epokę paskiewiczowską. Po klęsce straciliśmy wojsko, sejm, konstytucję, ale Polska nie straciła administracji i szkolnictwa. Krasiński zabiegał o to, by jak najlepiej wykorzystać to, co zostało, poza tym starał się m.in. o to, żeby nie został osłabiony wpływ Kościoła katolickiego.
Po doświadczeniach rabacji galicyjskiej i Wiosny Ludów w konserwatywnych kręgach polskiego ziemiaństwa zrodziła się wizja Rosji jako tarczy, która obroni Europę przed rewolucją. Zdawano sobie sprawę z tego, że z Europy Zachodniej zbliża się fala rewolucji, która przewróci porządek w Europie, i że sami nie jesteśmy w stanie go zatrzymać. W Rosji rewolucji nie było, poza tym Rosja brała czynny udział w tłumieniu rewolucji w Europie.

Literatura wykorzystana w filmie:
Henryk Kamieński, Rosja, Europa, Polska. Wstęp do badań nad Rosją i Moskalami, Czytelnik, 1999
Henryk Kamieński, O prawdach żywotnych narodu polskiego, Bruksela 1844
Uczestnicy ruchów wolnościowych w latach 1832-1855 (Królestwo Polskie): przewodnik biograficzny, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990
Adam Zamoyski, Święte szaleństwo. Romantycy, patrioci, rewolucjoniści 1776-1871, Wydawnictwo Literackie, 2015
Roman Kochanowicz, Tadeusz Skoczek (red.), Wincenty Krasiński. Życie społeczno-kulturalne Warszawy i Królestwa Polskiego, Warszawa-Opinogóra 2016
Henryk Rzewuski, Cywilizacja i religia, Biblioteka Konserwatyzm.pl, 2009