Wojna swięta (Lb 31)

Otwieramy jeden z trudniejszych rozdziałów Biblii, mówiący o wojnie świętej. W rozdziale 25, w następstwie grzechu powszechnej rozwiązłości seksualnej Bóg nakazał Mojżeszowi zgładzenie Madianitów, gdyż oni wrogo odnosili się do was, oszukując was przez swoje knowania, posługując się Peorem, posługując się córką księcia madianickiego, ich siostrą Kozbi, która została zabita w dzień plagi, jaka spadła ze względu na Peora (Lb 25, 18). W niniejszym rozdziale czytamy o ostatniej wojnie stoczonej w drodze do Ziemi Obiecanej.
Dla waszego spokojnego snu od razu zaznaczam, że ten rozdział nie jest rozdziałem historycznym. Jego celem nie jest poinformowanie nas o faktycznych wydarzeniach, ale pouczenie nas w dziedzinie duchowości. W całym rozdziale nie znajdziemy ani miejsca bitwy, ani daty, ani żadnych konkretów. Oprócz wymienionych pięciu królów przytoczeni wrogowie są symbolami albo kapłaństwa albo wrogów Izraela. Podane liczby są wygórowane. Zresztą gdyby naprawdę Madianici zostali wycięci w pień, to dlaczego kilka lat później Gedeon miałby z nimi wojować? Madianici są klanem wędrownym pochodzącym z półwyspu arabskiego, umieli terroryzować ludy osiadłe i je łupić. Z pewnością zdarzyły się z nimi wojny, o czym świadczy opowiadanie o Gedeonie (por. Sdz 6-8). Dzień porażki madianitów został opiewany w Księga Izajasza i Psalmów (Iz 9,3; 10,26; Ps 83,10). Niniejszy rozdział przenosi symbolicznie ten dzień porażki madianitów do czasów Mojżesza, co jest okazją dla doprecyzowania kilku reguł w zakresie prawa wojennego.
W tym urywku pada polecenie, aby miasta spalić oraz przywódców zabić wraz ze wszystkimi mieszkańcami, ale nie zostało użyte słowo klątwa (por. Lb 21). Różnica z klątwą polega na tym, że w przypadku klątwy łup powinien być zniszczony, ale tutaj odnotowujemy złagodzenie prawa klątwy, tak jak w Księdze Powtórzonego Prawa (Pwt 20, 10-14). Kiedyś każdy żołnierz grabił pokonanych na własną rękę (por. Joz 7, 21; 1 S 30, 22), z czasem łup był wspólnie gromadzony i dopiero później dzielony. Za czasów Dawida połowa łupu przypadała walczącym żołnierzom, druga połowa była dzielona między pozostałymi. Co do klejnotów, były często ofiarowane Bogu i złożone w skarbcu świątynnym pod strażą kapłanów (por. Joz 6, 19; 2 Sam 8, 11). Nowością w tym tekście jest bardzo dokładne i skrupulatne wydzielenie części przypadającym kapłanom i Lewitom:
Dzień wielkiego zwycięstwa nad Madianitami jest symbolem przyszłych wielkich zwycięstw, którymi Bóg obdarzy swój lud. Trzeci werset podkreśla, że ta wojna jest pomstą JHWH, w tym sensie że jest zadośćuczynieniem dla przywrócenia sprawiedliwości. Boża sprawiedliwość sięga nie tylko wrogów Izraela, ale stosuje się w tej samej mierze do Izraelitów niewiernych Przymierzu. Co jeszcze bardziej podkreśla, że opisane wydarzenia odnoszą do eschatologii symbolizowanej przez mityczny dzień porażki Madianitów.
Tak naprawdę bitwa toczy się na polu wierności Przymierzu. Gdyby była mowa o bitwach historycznych, Jozue byłby wymieniony jako przywódca militarny, skoro został namaszczony na tę rolę pięć rozdziałów temu (Lb 27). W niniejszym rozdziale rolę główną odgrywa Pinchas, słynny kapłan który swoją gorliwością walczył o zachowanie wierności Przymierzu i ukarał winnych publicznego seksu (Lb 25). Temat niniejszego rozdziału dotyczy bardziej funkcji kapłańskiej. Kapłani powinni walczyć ze złem z taką samą stanowczością jak dzielni wojownicy w mitycznym dniu porażki Madianitów: mają ukarać tych, którzy otwarcie buntują się przeciwko Bogu, oraz zachować ludzi od skażenia wszelką niewiernością Przymierzu.
Niniejszy rozdział mieści się więc w linii Kodeksu Czystości (por. Kpł 11-15). Redaktor kapłański opisuje sposoby zachowania czystości w realiach wojny, kiedy kontakt ze zwłokami staje się powszechny, co wyklucza z funkcji liturgicznej i co zagraża sprawowaniu nieustającego kultu świątynnego, o którym była mowa w poprzednich rozdziałach (por. Lb 28-29). Oto pole walki wojny świętej. Wyraża nieustępliwą troskę o zachowanie czystości, stąd wymóg spalenia miast i świątyń (w. 10) oraz zabicia kobiet winnych uwodzenia Izraelitów (w. 14-18). Stąd też wymów oczyszczenia łupu za pomocą ognia lub wody oczyszczenia (w. 19-24). Sami wojownicy muszą się oczyścić przez siedem dni z tytułu kontaktu ze zwłokami, a więc każda wojna, nawet wojna sprawiedliwa, pociąga za sobą zaciąganie nieczystości liturgicznej i wojownicy muszą z tego tytułu składać ofiarę przebłagalną (w. 50).
W zwykłej wojnie przywódcy żołnierzy pełnią wiodącą rolę, w wojnie świętej rola kapłanów jest szczególna, bo towarzyszą wojskom (w. 6), nadzorują spełnienie wymogów kodeksu czystości (w. 21) oraz prawidłowego podziału łupu (ww. 26, 31, 51, 54), wreszcie odbierają dary świątynne (ww. 51-54).

Biblia Pięcioksiąg Tora
Stary Testament Tanach
Księga Liczb Bemidbar Numeri