Opętanie (1981, reż. Andrzej Żuławski) - Lektor PL

Reżyseria i scenariusz: Andrzej Żuławski
Współpraca scenariuszowa: Frederic Tuten
Zdjęcia: Bruno Nuytten
Operator kamery: Andrzej J. Jaroszewicz
Muzyka: Andrzej Korzyński
Produkcja: Marie Laure Reyre
Efekty specjalne: Carlo Rambaldi

Obsada:
Isabelle Adjani - Anna/Helen
Sam Neill - Mark
Heinz Bennent - Heinrich
Michael Hogben - Bob
Margit Carstensen - Margit Gluckmeister
Carl Duering - Detektyw
Shaun Lawton - Zimmermann
Maximilian Rüthlein - Człowiek z różowymi skarpetkami

Realizując Opętanie Andrzej Żuławski dołączył do grona najbardziej kontrowersyjnych twórców kina. Po wstrzymaniu przez peerelowskie władze prac nad filmem Na srebrnym globie reżyser przez kilka lat szukał tematu, który mógłby zrealizować w scenerii Warszawy. Miała to być współczesna historia pokazująca rozpadający się związek kobiety i mężczyzny. Klimat i tło Żuławski znalazł ostatecznie nie w Polsce, ale w Berlinie. Główną rolę żeńską zaproponował Isabelle Adjani, ale będąca wówczas w ciąży aktorka odrzuciła scenariusz. Rok później Żuławski ponowił propozycję. Tym razem aktorka się zgodziła, choć do końca uważała, że nie podoła swej roli. Jej obawy okazały się płonne, co potwierdziła nagroda dla Adjani na festiwalu filmowym w Cannes w 1981 r. Choć krytycy znali już rozbuchany talent twórcy Trzeciej części nocy i Najważniejsze to kochać, oczekiwali jednak jakichś ram codziennej rzeczywistości, które mimo wszystko można odnaleźć we wcześniejszych dziełach tego reżysera. Opętanie przeszło ich najśmielsze wyobrażenia. Żuławski zrealizował film zgrozy, jak to określił jeden z recenzentów, konwulsyjny, rozdygotany, pełen obsesji, poruszający widza aż do granic bólu i obrzydzenia. Wszystkie postaci są rozdwojone i posiadają sobowtóry. Kobieta (Adjani) stanowi podwójne ekstremum kobiecości: z jednej strony jest łagodna i opiekuńcza, z drugiej - to czysty żywioł hormonów i biologii. Jej filmowy mąż, grany przez Sama Neilla, jest doskonałym wcieleniem mężczyzny ponoszącego klęskę, nie rozumiejącego i nie rozumianego. Trzecia postać, kochanek Anny, to z kolei karykatura duchowego wykorzenienia Zachodu: ze znajomością karate, samodoskonaleniem się przez zen jest modelem człowieka doskonałego, a jednocześnie absolutnie sztucznego. Umieszczenie akcji właśnie w Berlinie też nie było przypadkowe. Istnienie muru, dzielącego miasto na dwa różne światy, czyni z Berlina tamtej epoki obszar zmagań dobra ze złem. Linearne streszczenie fabuły Opętania jest tyleż proste, co skomplikowane, bo zawsze dalekie od tego, czego doświadcza widz podczas projekcji. Oto bowiem Marc wraca po dłuższej nieobecności (prawdopodobnie wypełniał jakąś misję szpiegowską) do swego mieszkania w Berlinie i zastaje dom pogrążony w chaosie. Kilkuletni synek jest zaniedbany, żona Anna - nieobecna duchem, dziwnie roztargniona i rozdrażniona. Wyznaje mężowi, że ma kochanka, Heinricha, i mimo rozpaczy Marca nie zamierza zrywać tego związku. Ale ukrywa przed mężem jeszcze coś, bo chociaż znika na całe dnie, wcale nie spędza tego czasu z Heinrichem. Marc wynajmuje prywatnego detektywa, który odkrywa z przerażeniem, że Anna utrzymuje intymne relacje z ohydnym monstrum, ni człowiekiem, ni zwierzęciem. Kobieta zabija detektywa, a potem następnego, który wyruszył na poszukiwanie swego poprzednika. Do mieszkania, w którym przebywa potwór karmiony ciałami ofiar, trafia wkrótce również Heinrich. Anna rani go, ale mężczyźnie udaje się uciec. O strasznym odkryciu powiadamia Marca. [PAT]